________________
૧૪s
વ્યાખ્યાન આઠમું. સમાજ પર અસર છે. એ યુદ્ધોએ યુરોપના સમાજને એકના એક ચુંથાચલા ચીલામાંથી આ ખસેડે, ને નવા ને વધારે વિસ્તીર્ણ માર્ગમાં ચઢાવી આપે. લગભગ તેજ સમયે આ મોટા પરિણામમાં મદદ કરનાર એક તત્વ–નપતંત્રપદ્ધતિ–ને પણ ધીમે ધીમે વિકાસ પામ્યું. આધુનિક રાજ્યના ઉત્પત્તિસમયથી તેરમા સૈકાના અન્ત સુધી એ પદ્ધતિને ઈતિહાસ માસ આવતા વ્યાખ્યાનને વિષય થશે.