________________
વ્યાખ્યાન સાતમું.
૧૩૭
તેટલી અસર કરી શકતી નહોતી તેનું મુખ્ય કારણ કદાચ આજ હતું. બે બાબતેને લીધે તેમની અંદરજ સુલેહ જળવાતી નહોતી; અનુચ્ચ મધ્યમ વગ અથવા તો હલકા પ્રજાવર્ગમાં પ્રજાસત્તાક રાજ્યને અજ્ઞ, નિરંકુશ, ને પ્રબળ પવન હતો, ને તેને પરિણામે ઉચ્ચ પ્રજાવર્ગમાં ક્યાં તે રાજાના સંબંધમાં કે જૂના અમીરોના સંબંધમાં કરાર કરતાં કે નગરની અંદર સુલેહ શાંતિ સ્થાપવાની બાબતમાં ઘણી નબળાઈ જોવામાં આવતી હતી. આ દરેક બાબતને લીધે રાજ્યમાં નગરસભાઓની અસર ઓછી થયા વિના રહે તેમ નહોતું.
ભૂલતા ન હોઉં તે નગરેએ અધિકાર ને સ્વાતંત્ર્ય પ્રાપ્ત કર્યા, ને આન્તર વ્યવસ્થા મેળવી તેનું મુખ્ય સ્વરૂપ, ને તેનાં સામાન્ય પરિણામો આ પ્રકારનાં હતાં.
