________________
વિચારસ્વાતંત્ર્યના ઇતિહાસ
સેહે. એક રાજાને માપી આપી છે.
એગેગઃ—વચમાં) શું ! સસુંદર સદ્ગુણ (ક્ષમા)ને જ્યુડામાં અપરાધ લેખવામાં આવે છે ?
સે॰એગેગ પ્રત્યે) ગ્રૂપ ! ઇશ્વરનિંદા ન કર
(સાલ પ્રત્યે) સાલ ! યહુદીઓના ભૂતપૂર્વ રાજા ! સ્ત્રી, કુમારિકાએ અને કેડમાંનાં ખાળકાને પણ છેાડયા વગર બધાજ Amaliekites આપેલેકાઇટ્સને પૂરા કરવાની આજ્ઞા પ્રભુએ મ્હારે મુખે હને ન્હાતી ક્રમાવી ?
એગેગઃ——હમારા પ્રભુએ–આવી આજ્ઞા ફરમાવી ! હમારી ભૂલ થાય છે, હમારા પિશાચે, શયતાને ફરમાવી એમ મે કહેવા માગતા હશે।.
સે—સાલ, વ્હે. પ્રભુની આજ્ઞા માની છે
સા—હું ન્હાતા ધારતા કે આ આજ્ઞા માનવી જ પડશે. પરમાત્માનું મુખ્ય લક્ષણ ભલાઇ હશે અને યાળુ અંતઃકરણવાળા માણસથી તે કદી નારાજ નિહ થતા હોય એમ હું માનતા હતા.
સે—નાસ્તિક, તું ભૂલે છે. ઇશ્વર હારા પર કા છે અને ત્યુને શાપ આપે છે. ત્હારી રાજસત્તા ખીજાના હાથમાં સંક્રાંત થશે.
ખ્રિસ્તી આલમમાં વાસ્તેર જેટલે અણગમા કદાચ કાઈ પણ લેખકે જાગૃત કર્યાં નથી. એને એક પ્રકારના 'શુવિરેાધી તરીકે લેખવામાં આવ્યા હતા. એ સ્વાભાવિક હતું, કારણ કે ખ્રિસ્તીધર્મ પર એણે જે હુમલા કર્યાં તે એના સમયમાં બહુ અસરકારક નિવડયા હતા. પરંતુ એણે માત્ર ખંડન જ કર્યું અને જ્યાં જ્યાં એણે ઈમારતા નીચે ખેંચી પાડી ત્યાં ત્યાં નવી બાંધવાને એણે પ્રયાસ કર્યો નથી એવા આરેાપસર તેને નિવામાં આવ્યેા છે. આ રિઆમાં વાદ નથી. આ આરેાપના જવાબમાં એમ કહી શકાય કે જો ભરાયેલી ગટરાથી શહેરમાં મરકી ફેલાતી હોય તે ગટરની નવી
