________________
સમ્યગ્દર્શનનું ફળ છે જ્યારે અસંતોષ પરિગ્રહનું ફળ છે. ચાહે તે દ્રવ્ય પરિગ્રહ હોય યા અભ્યત્તર પરિગ્રહ હોય. મર્યાદાતીત આ બંનેમાં થોડે ઘણે અંશે પણ અનન્તાનુબંધી મિથ્યાત્વનું જોર હોય છે.
૨) અવિશ્વાસ એટલે સ્વ થી અતિરિકત કોઇના પ્રત્યે પણ વિશ્ર્વાસ ન હોય અથવા આપણી વ્યકિતગત જીવનની પરિગ્રહની માયાને લઈ બીજા કોઈનો પણ વિશ્વાસ પ્રાપ્ત થઈ શકતો ન હોય તો સમજી લેવાનું કે પરિગ્રહની માયાનો જ આ ચમત્કાર છે. દેવોને પણ દુર્લભ આ માનવાવતારને વિશ્વસનીય બનાવવો જોઈતો હતો. પરંતુ પરિગ્રહની માયાના ચક્કરમાં ફ્રાઈ અવળે માર્ગે ગયેલાઓને સીધો માર્ગ પ્રાપ્ત થવામાં ઘણી જ વાર લાગે છે. શ્રીમંતાઇ, સત્તા કે રૂપાળા શરીરમાંથી બીજાઓને માટે વિશ્વસનીયતા પ્રાપ્ત થતી નથી. કેમકે - આ ભૌતિક પદાર્થો તો અનાર્યોને, મિથ્યાત્વીઓને પણ મળેલા હોય છે. આ કારણે જ વિશ્વસનીયતા આત્માનો ગુણ છે જે અપરિગ્રહી જીવનને આભારી છે. દ્રવ્યપરિગ્રહના માલિકને બીજાઓનો વિશ્વાસ મેળવવો જેમ કઠિન છે તેમ અભ્યત્તર પરિગ્રહોના માલિકો લુષિત જીવન, વાસનામય જીવનને લઈ એક જ ઘરમાં રહેનારી સાળી-ભાભી કે આડોશ-પાડોશની કન્યાઓ પણ તેમના પ્રત્યે વિશ્વાસ રાખતી નથી. આવી સ્થિતિમાં દ્રવ્ય પરિગ્રહ કરતાં પણ અભ્યત્તર પરિગ્રહ વધારે ખરાબ હોય છે, જેના મણે તેમના પ્રત્યે કોઈને પણ વિશ્વાસ બેસતો નથી. આવી પરિસ્થિતિમાં કરોડોની માયા પણ શા કામની? ડા-રૂપાળા શરીરો પણ શા કામના? મદમસ્ત યૌવન પણ શા કામનું? અને વધારેલી કુટુંબની માયા પણ શા કામની?
૩) આરંભ “યત્ર યત્ર પરિક તત્ર તત્ર ગારમ” મતલબ કે આરંભ સમારંભની પ્રવૃત્તિ પરિગ્રહને હોય છે. કેમકે પેટ અને પટારા ભરાઇ ગયા પછે પણ પરિગ્રહને વધારવાવાળાના જીવનમાં આરંભનો પ્રવેશ સુલભ બને છે. તે સમયે તે ભાગ્યશાળીને ભગવાન મહાવીર સ્વામીને નિષ્પરિગ્રહી ધર્મ કે પરિગ્રહ પરિમાણવ્રત ખ્યાલમાં રહેતા હશે કે કેમ? તે ભગવાન જાણે. આશ્રવ તત્વમાં સંરંભ, સમારંભ અને આરંભ ત્રણ પ્રકાર કહેવાયા છે. કોઇના પ્રત્યે શત્રુભાવ રાખી ક્રોધમાં ધુંસાપુંસા થઈ જવું તે સંરંભ છે. જે હિંસાદિ કાર્યોનું મૂળ કારણ છે. આપણા ક્રોધી સ્વભાવને લઈ સમાજમાં વિભાગીકરણ કરવું, જુદા જુદા મંડળો સ્થાપવા, મંદિરો અને ઉપાશ્રયો પણ જુદા કરવા અને માની લીધેલા પ્રતિસ્પદ્ધિને ખતમ કરવા માટે શસ્ત્રસામગ્રી આદિ ભેગી કરવી તે સમારંભ છે અને પ્રતિસ્પદ્ધિને મૃત્યુને શરણ બનાવવું તે આરંભ છે. આ રીતે પરિગ્રહ, આરંભ, સમારંભનું મૂળ કારણ બનવા
૮૭.