________________
.
માયામાપ
૧૮, પાપસ્થાનકોમાં, આઠમું પાપ માયા નામે છે. નર (પુરુષશરીરધારી પ્રાણી) કરતાં માદા (શરીરધારી પ્રાણી) પ્રત્યક્ષરૂપ જોરાવર જોવાય છે. વકરેલી તોફાને ચડેલી માદા ભલભલા મૂંછળા માનવોને પણ પાણી પીતા કરી દે છે. આ કારણે જ માયાને નાગણની ઉપમા શાસ્ત્રમાન્ય છે. જીવતીજાગતી નાગણ તો કદાચ મંત્રબળે, સંગીત બળે પણ વશમાં કરી શકાય છે. પણ માયા નાગણ અપવાદ સિવાય સર્વથા દુન્ત્યાજ્ય રહેવા પામી છે. આ કારણે જ મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજ્યજી મહારાજને પણ કહેવું પડયું કે -
“મુત્યનું રસલામ્પત્ય, મુત્યનું વૈદુભૂષામ્ । सुत्यजा: कामभोगाद्या, दुस्त्यजं दम्भसेवनम् ॥”
અઢાર પાપસ્થાનક ની સજ્જાય માં પણ કહયું
“કેશ લોચમળધારણા સુણો સંતાજી, ભૂમિશય્યા વ્રતયોગ ગુણવંતાજી, સકલસુકર છે સાધુ ને સુણો સંતાજી, દુષ્કર માયા ત્યાગ-ગુણવંતાજી” ।।
સારાંશ કે - દૂધ, ઘી, મલાઇ, સાકર, ગોળ, દહિ આદિની લંપટતા, શરીર પરના આભૂષણો, શણગાર, સ્ત્રીઓનો સહવાસ, માથાના વાળનો લોચ ભૂમીસંથારો, આદિ સાધકને સુકર છે. પરન્તુ માયાનો, દંભનો, માયાશલ્યનો, માયામૃષાવાદનો ત્યાગ અત્યન્ત કઠણ છે. સેવેલી-સેવાયેલી, પોષેલી, પોષાયેલી, કરેલી, કરાવેલી અને વધારી દીધેલી માટે જ નિકાચિત કરેલી કયાં ભવની માયા નૃત્યાંગનાની જેમ ક્યારે ભટકાશે? કેવી રીતે ભટકાશે? તેની ખબર સંસારનો એકેય નજામી (જ્યોતિષી) જાણી શકવા માટે સમર્થ નથી. તેમ મંત્ર, તંત્ર પણ કામે આવી શકે તેમ નથી.
માયાથી પરિપૂર્ણ માનવના મન-વચન અને કાયા પણ વંચક (વ) હોય છે, માટે તેની ક્રિયાઓ પણ વદ્ર જ બનવા પામે છે. ફળસ્વરૂપે જેની ક્રિયાઓ કે માની લીધેલા શુભાનુષ્ઠાનોમાં વક્રતા, પરવંચના, સ્વાર્થિતા અને સન્માન મેળવવાની સ્પૃહા હશે, તો મોક્ષની ઝંખના પણ વાંઝણી રહેવા પામે તે માની શકાય તેવી વાત છે. આવા શાસ્રીય વચનના આધારે જ કદાચ
૧૨૦
-
