Page Text
________________
અને રૂપ કામસ્વરૂપે છે. અને ગંધ-રસ તથા સ્પર્શ ભોગસ્વરૂપે છે. પંચેન્દ્રિયજાતિનામકર્મના કારણે પાંચે ઈન્દ્રિયોને પ્રાપ્ત થયેલા જીવાત્માને પાંચે કામભોગનો ઉદય હોય જ છે. આંખ અને કાનથી જોવાયેલા પદાર્થો અને સાંભળેલા શબ્દોથી તે વિષયોને પ્રાપ્ત કરવાની માયા લાગે છે. અને તેને ભોગવવાને માટે શેષ ઈન્દ્રિયો મુખ ખોલીને તૈયાર જ બેઠી છે. હવે ઇચ્છિા કે વાંન્તિ કામભાગોમાં
જ્યારે ન્યૂનતા રહે. અંતરાય આવી પડે ત્યારે અતૃમમાનવને ક્રોધ ઉત્પન્ન થયા વિના રહેતો નથી. ગીતાજી માં પણ “ામત afમના એટલે કે, કોધની ઉત્પત્તિ કમભોગોની અતૃપ્તિના કારણે થાય છે. તેથી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં કામભોગોને શલ્ય અને વિષ સમાન કહયાં છે. શલ્ય એટલે કાંટો ક્રોધની માત્રા જ્યારે વધે છે ત્યારે મહાવસ્થા અને મૂઢાવસ્થા પણ વધે જ છે. અને માનવ વિવેકશુન્ય બને છે. વધારે પડતાં નશામાં સ્મૃતિ નો નાશ થાય છે. અને તેમ થતાં પોતાની અવસ્થા, સ્ટેજ, પોઝીશન, લીધેલા વ્રતો નિયમો. ખાનદાનની મર્યાદા તથા અરિહંતદેવ આદિની પણ સ્મૃતિ રહેવા પામતી નથી. अप्रीतिगक्षण: क्रोधः (उत्तराध्ययन सूत्र - २६१)
લક્ષણથી લક્ષ્યની સિદ્ધિ થાય છે, જેમકે “ધૂમાત્ નિસ્ય તેવી રીતે ચેતન કે અચેતન પદાર્થ પ્રત્યે રહેલી અપ્રીતિ - સપ્રેમ અણગમો - નફરત અને ઉદાસીનતામાં કારણ રૂપે ક્રોધની હાજરી શાસ્ત્રકારોએ નકારી નથી. છુપાઇ ગયેલા ચોરની જેમ માનવતા જીવન માં રહેલી ક્રોધના કારણે બીજા માનવ સાથે પ્રીતિધર્મ, પ્રેમધર્મ, મૈત્રીધર્મ, વૈરાગ્યધર્મ કે સમ્યકત્વધર્મ પણ તેટલા પૂરતાં, અથવા જીવનના છેલ્લwાસ સુધી પણ સમાપ્ત થાય છે. માટે અપ્રીતિ આદિ લક્ષણો વડે માનવના જીવનમાં રહેલો કોઈ શીરીતે નકારી શકાશે? સંજ્વલન આજે કદાચ સંજ્વલન કોઈ હશે પણ રોજને રોજ હાજર રહેલો ક્રોધ, ભૂત હોવાના કારણે કદાચ આવતી કાલે નિમિત્તો મળતા અનન્તાનુબંધી માં કૂદકો મારી દેશે. ત્યારે ગ્રહણ કરેલા વ્રતો પણ મશ્કરીને લાયક બની જશે. બેશક! અપ્રીતિ આદિમાં નિર્મમ લક્ષણથી લક્ષિત વૈરાગ્ય પણ હોઈ શકે છે. પરન્તુ નિશ્ચયાત્મક દષ્ટિએ નિર્મમ માનવના જીવનમાં ‘ષાત્મક અપ્રીતિ હોતી નથી. પણ દયાપૂર્ણ પ્રીતિ-પ્રેમ અને મિત્રતાનો સાગર ઉછળતો હોય છે, જેમકે મહાવીર સ્વામીને ચંડકૌશિક કે સંગમ ઉપર, પાર્શ્વનાથનો કમઠઉપર ગજસુકમાલનો સસરા ઉપર, મેતારજનો સોની ઉપર, ચન્દનબાળા નો મૂલાશેઠાણી ઉપર, રાજીમતી નો દિયર મુનિ રહોમી ઉપર અપ્રીતિ કે દ્વેષ ન હતો. પરન્તુ અદ્ભુત કરૂણા હતી. મૈત્રીભાવ હતો, દયાની ચરમસીમાં હતી. માટે જ
૧૦૨
| SR No. | 032712 |
| Book Title | Sansarna Dukhona Karno 18 Paapsthanak |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Purnanandvijay |
| Publisher | Khushalbhai Jagjivandas |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 212 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |