________________
૧૬ મું
પ્રચંડ ભહી ગર્વ ન કરું તે બીજું કોણ કરશે? આટલી ખાલસાનેટિસે પિચા ગણાતા મારા વણિક ભાઈઓ ઉપર! જેલ જાત્રાનાં આમંત્રણની શરૂઆત પણ વાલોડથી! લાગણીવાળા નજુવાન ભાઈઓને કહું છું કે આ વાલોડ જે આજે તાલુકાનું નાક બન્યું છે તેને દીપાવજે. તમને ડરાવવા. ફેડવા, ભાંગવા ગમે તેટલી ધાંધલ કરવામાં આવે–ને કરવામાં આવશે જ; પણ કેાઈ ડરશે નહિ, જપ્તીખાલસાનાં નાટકે થયાં તેવાં જેનાં થશે. સરકારે જેલના મહેમાનો માગવા માંડ્યા છે, તો તમે એને મેંમાગ્યા દેજે. બહારના દેવા ન પડે તે પહેલાં તમે તાલુકાના પૂરતી સંખ્યામાં દેજો. એ સંખ્યામાં પણ વાલેડ તરફથી મને ઘણું ઉમેદ છે તે પૂરી કરજે. હિન્દુમુસલમાનના ટંટા કરાવવાના પ્રયત્ન કરવામાં આવશે, એવાં ધતિંગને કેઈ કાને ધરશે નહિ, એમાં ફસાશે નહિ ને તમારા નિશ્ચયથી ડગશે નહિ. પ્રભુ તમારા બધામાં બારડોલીની અને વાલોડની: ઈજજતને માટે દુઃખ સહન કરવાની તાકાત લાવે. આપણા સરદાર જેમને આપણે બે લાવીને આપ્યા છે તેમને તમે તમારી મક્કમતાની ખાતરી આપે; ફના થઈ જજે પણ તેમનું નાક ન કપાવા દેજે, ને જે ફતેહ મળે, તે માનાથી મળે એવું કરજો. પ્રભુ તમને એટલી તાકાત આપે.”
સવારે વાલોડથી એ ત્રણ વરે નીકળ્યા તેમને વળાવવા આખું ગામ ઊભરાયું. લોકોએ હર્ષાશ્રુથી તેમને વળાવ્યા. એક મુસલમાન ભાઈ તો આવેશમાં સ્તબ્ધ થઈને પડ્યા.
* ક્યાં એ ગંભીર દશ્ય અને ક્યાં એ જ વીરોના ઉપર જ્યાં કામ ચાલ્યું તે અદાલતનાં હાસ્યજનક દૃશ્ય !
ભાઈ સમુખલાલ ઉપર આરોપ એવો હતો કે પ્રાણજીવનદાસ નામના શખના ઘરમાંથી તલાટી, રેવન્યુ પટાવાળા તથા જપ્તીઅમલદાર જુવારની ત્રણ ગૂણ જપ્તીમાં લેતા હતા તે વખતે જતીનું કામ નહિ કરવાનું સમજાવવાના હેતુથી આપીએ તલાટીને અને સરકારી પટાવાળાઓને સામાજિક બહિષ્કારથી નુકસાન પહોંચાડવાની ધમકી આપી. સરકાર તરફથી સાલમાં તલાટી અને પટાવાળા. પટાવાળામાં એક દૂબળો અને એક રજપૂત. ત્રણેને બિચારાને શીખવેલી જુબાની આપતાં મુશ્કેલી પડતી હતી. ઘણુંવાર સરકારી વકીલ તેમનાં મેંમાં શબ્દો અને વાકે મૂકવાનો પ્રયત્ન કરતે હોતે, ઘણીવાર મેજિસ્ટ્રેટને સરકારી વકીલને ધમકાવો
૧૨૫