________________
કોઈ ક્રિયામાં ભેદ નથી, ભણવું, રમવું, જમવું, ભમવું- બધું જ સાથે કરે, પણ ભગવાનની દેશના સાંભળતાં એકને આનંદ થયો, સમકિત મળ્યું, બીજાને કોઈ જ આનંદ ન આવ્યો.
એક કહે : આનંદ આવ્યો. બીજો કહે : કંટાળો આવ્યો.
આજ સુધી ક્યારેય નહિ ને આજે કેમ જુદાઈ ? બન્ને વિચારમાં પડી ગયા, બીજા દિવસે નાના ભાઈએ ભગવાનને પૂછ્યું : મને આનંદ આવ્યો. મોટા-ભાઈને કેમ આનંદ ન આવ્યો ?
પૂર્વ જન્મ બતાવતાં કહ્યું : તમે બન્ને ભાઈઓ હતા, ચોરી કરવાના ધંધે ચડી નામી ચોર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા. કોટવાળે પીછો કર્યો પણ બને દોડીને ગુફામાં ભરાયા. ત્યાં એક મુનિ કાઉસ્સગ્ગ કરતા હતા. એકને આનંદ થયો :ક્યાં મારું નીચ જીવન ! ક્યાં આ ઉત્તમ જીવન? તેણે સ્વ-નિંદા અને મુનિની પ્રશંસા કરી, આવું ન થાય ત્યાં સુધી દોષ ન જાય, ને ગુણ ન આવે. પરનિંદા હોય ત્યાં સુધી ગુણદૃષ્ટિ નથી આવતી. સ્વ-નિંદા આવે એટલે ગુણ-દૃષ્ટિ આવે જ.
સ્વ-નિંદા થતાં સ્વ-દુષ્કૃત ગહ આવે. પછી ગુણદૃષ્ટિ આવતાં સુકૃત અનુમોદના આવે. પછી ગુણસંપન્ન ભગવાનની શરણાગતિ આવે. આ જ ક્રમ છે.
બીજાએ મુનિ જોઈ વિચાર્યું જોયું? કોઈ ધંધો મળ્યો નહિ તે બાવા બનીને બેસી ગયા !
મુંડ મુંડાયે તીન ગુણ – મિટે શિરકે ખાજ; ખાનેકો લડુ મિલે, લોક કહે મહારાજ ! બીજાએ આમ મુનિને ધિક્કાર્યા. આ જ કારણે એકને આનંદ થયો, બીજાને ન થયો. સમજાય છે મારી વાત ?
આ ભગવાનની વાણી સાંભળતાં આનંદ ન આવતો હોય તો સમજવું ઃ હજુ આપણે દુર્લભબોધિ છીએ.
આનંદ આવતો હોય તો સમજવું ઃ પૂર્વ જીવનમાં ક્યારેક ક્યાંક
૨૯૬
* * * * * * * * * * * * * કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
