________________
મિથ્યાત્વ-અવિરતિથી એ ઊંડો છે. મહાભયંકર કષાયો પાતાલ છે.
આ કષાયો મહાભયંકર લાગે તો જ તે કાઢવા તમે પ્રયત્ન કરોને ? કષાયો ભયંકર જ નહિ, “મહાભંયકર છે. એની ભયંકરતા નથી લાગી માટે જ તે કાઢવા પ્રયત્ન નથી કરતા. ભૂત, રાક્ષસ ભયંકર લાગે છે, તેનાથી તમે ડરો છો, પણ કષાયોથી ડરો છો?
તીર્થમાં પ્રવૃત્તિ થતી નથી, કારણ કે સંસારની ભયંકરતા હજુ સમજાઈ નથી, કષાયોથી ડર હજુ લાગતો નથી. કષાયો કાઢયા વિના કર્મો કોઈ દિવસ જવાના નથી, એટલું લખી રાખજો.
વિષય-કષાયો ભૂંડા લાગ્યા એટલે જ તમે સંસારમાંથી નીકળ્યા છો ને ? પણ હવે એ વિષય-કષાયની ભયંકરતા ભૂલી નહિ જતા.
- આ સંસાર-સાગરમાં મોહનો આવર્ત છે.
નાવિક પણ ઘણીવાર આમાં ફસાઈ જાય. તેમાં જો વહાણ ફસાઈ જાય તો ભૂક્કા જ નીકળી જાય.
કામરાગ, સ્નેહરાગ, દૃષ્ટિરાગ, ચાર કષાયો, નવ નોકષાયો, દર્શન મોહનીય વગેરે મોહના જ પ્રકારો છે.
મોહના કારણે કર્મ બંધાય. એ કર્મથી દુઃખો મળે. માટે પછી લખ્યું :
દુઃખોના સમૂહરૂપ દુષ્ટ જલચરોથી ભરેલો આ સંસાર-સાગર
કેટલાક મગરમચ્છ કે માછલા એવા હોય કે આખા ને આખા માણસને જ ખાઈ જાય. અરે, જહાજને પણ ઊથલાવી દે તેવા પણ મત્સ્ય [શાર્ક માછલી વગેરે હોય.
દુઃખથી તો હજુ બચી શકાય, પણ દોષ તો તેનાથી પણ ખતરનાક છે. રાગ-દ્વેષના દોષથી ભલભલા ભ્રાન્ત થઈ જાય છે. માટે કહ્યું :
રાગ-દ્વેષના પવનથી આ સંસાર-સાગર સતત ખળભળી રહ્યો
છે.
આ સંસાર સાગર એકલા હાથે ન જ કરાય. દેવ-ગુરુ કર્ણધારો તરીકે જોઈએ જ. રાગ-દ્વેષ-મોહના તોફાનો આવવાના જ, પણ તે
૨૭૮
ક
ક
ક
ક
ક
ક
ક
ક
ક
ક
ફ
