________________
એક જ ઘઉંના લોટમાંથી ઘણી જાતની મીઠાઈઓ બને તેમ એક જ આ મુદ્દા [ભવભ્રમણનો ભેદ] પર અલગ-અલગ પ્રકારના શાસ્ત્રો રચાયા છે.
ગુણોથી આત્મા તૃપ્ત થાય. પુદ્ગલોથી શરીર ઘણીવાર તૃપ્ત થયું, પણ આત્મા અનાદિકાળથી અતૃપ્ત છે, એનો કદી વિચાર આવ્યો ? એક ક્ષમા ગુણ આવી જાય તો કેટલી તૃપ્તિ અનુભવાય ? આત્મા તો તૃપ્ત બને જ, શરીર પણ સ્વસ્થ બને. ક્રોધ, આવેશ, અધીરાઈ ઈત્યાદિથી શરીર પણ રોગગ્રસ્ત બને છે, એમ હવે સિદ્ધ થઈ ચૂક્યું છે.
સદા પ્રસન્ન અને ક્ષમાથી યુક્ત મુનિ એટલે જ નીરોગી હોય. ‘તોજ્યમારો વનિવુરત્વમ્ ।’' યોગ પ્રવૃત્તિના પ્રથમ ચિહ્નોમાં આરોગ્ય પણ છે. સર્વ જીવોને કરુણાપૂર્ણ નજરથી જોતા સાધુના ચિત્તમાં સદા સમતા રહે છે.
લીલોતરી વગેરે પર નજર કરતાં પણ સાધુની આ જ દૃષ્ટિ હોય છે.
ભગવાનમાં તો આવા અનંતાનંત ગુણો ઊઘડેલા છે. કેવળી સિવાય એ ગુણો કોણ જાણી શકે ? કોણ વર્ણવી શકે ?
આ ગુણો જાણ્યા પછી એ મેળવવા લોભ નહિ જાગે ? અહીં લોભ જાગવો પાપ નથી.
એકાદ ગુણથી આપણે કેટલા ગાજીએ છીએ ? ગુણ આવે એ પહેલા અહંકાર આવી જાય છે. ને ગુણદોષમાં પલટાઈ જાય છે. આવા છીએ આપણે.
દર્શન મોહનીયના ક્ષયોપશમ વિના ગુણો આવે તો આવી જ હાલત થાય. દર્શન મોહનીય આદિ સાત [અનંતાનુબંધી સપ્તક] પ્રકૃતિ ખૂબ જ ખતરનાક છે.
જ્ઞાન મેળવવું અલગ વાત છે, એને ક્રિયાન્વિત કરવું અલગ વાત છે. યોગ આપણને જ્ઞાનને ક્રિયાન્વિત કરવાનું કહે છે, પ્રદર્શક નહિ પ્રવર્તક જ્ઞાન મેળવી લેવાનું કહે છે. પ્રવર્તક જ્ઞાન આવતાં જ જીવનમાં પરિવર્તન શરૂ થઈ જાય છે. આ જ એની નિશાની છે.
** કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
૧૯૨
