________________
હોય, પણ ઊંધું તો ન જ હોય. ક્યારેક અજાણતાં કંઈક બોલાઈ જાય અથવા ગેરસમજ આવી જાય પણ તે હઠાગ્રહમાં પરિણમે તેવું ન હોય. દવાથી દૂર થાય તેવા દર્દ જેવું આ અજ્ઞાન હોય છે.
ગૃહસ્થો પાસે ધન સંપત્તિ છે, તેમ આપણી સંપત્તિ જ્ઞાન છે. ધન નાશ પામે. આ સંપત્તિ અખૂટ છે. ધનને ચોર લૂંટે. અહીં તો કોઈ ન લૂટે. કદાચ કોઈ લૂંટે તો પણ અહીં તો ન જ ખૂટે.
ચક્રવર્તીનું સામ્રાજ્ય ટકતું નથી. આખરે છોડવું જ પડે છે. ન છોડે તો નરકે લઈ જાય. આખરે એને અહીં જ સાધુપણાના શરણે આવવું પડે છે. જે ન આવે તે નરકે જાય. ' | ગૃહસ્થોમાં ધનથી કેટલાકને અભિમાન આવી જાય તેમ સાધુપણામાં જ્ઞાનાદિ સંપત્તિથી કેટલાકને અભિમાન આવી જાય. જ્ઞાનનું જ નહિ, બીજી કોઈ પણ લબ્ધિનું અભિમાન કરવા જેવું નથી.
બીજાના અજ્ઞાન પર હાસ્ય - મજાક કરવાનું મન થાય તો સમજવું : આપણું જ્ઞાન અભિમાનકારી છે.
આણંદજીભાઈ પંડિતજી ન આવડે તો કહેતા : “સાવ બુદ્ધ છે, ઢ છે.” જો કે તેઓ તો વિદ્યાર્થી પાઠ પાકો કરે માટે કહેતા. આ અભિમાન ન કહેવાય. પણ બીજાનો અપકર્ષ કરવાની બુદ્ધિથી આવા વાક્યો કહેવામાં આવે તેમાં અભિમાન છે.
સાચો જ્ઞાની પોતાની ઋદ્ધિનો ગર્વ ન કરે, બીજા અજ્ઞાનીઓનો ઉપહાસ ન કરે, વ્યર્થ વિવાદ ન કરે, ભોળા લોકોમાં બુદ્ધિ-ભેદ ન કરાવે. સમજુ માણસોને એ પોતાની સમજણ આપે, બીજાને નહિ.
આનું નામ જ પાત્રતા છે.
પૂજ્ય પં. શ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મ. ઘણીવાર અમને સૌને પૂછતાઃ તમારે શું બનવું છે ? વક્તા કે પંડિત ? પ્રભાવક કે આરાધક? ગીતાર્થ કે વિદ્વાન ? પછી તેઓ કહેતા : આરાધક – ગીતાર્થ બનજો. જો ગીતાર્થ જવાબ આપ્યો હોય તો તેવા બનજો.
પૂ. નૂતન આચાર્યશ્રી : આપે તો પૂછી લીધું હશે ?
પૂજ્યશ્રી : તો પહેલેથી જ નક્કી કરી લીધેલું જ હતું. પૂછવાની જરૂર જ ન્હોતી.
૧૨૪
# # # # # # # # # # # # # # કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
