________________
~૩ [ ]
પેશવા બાલાજી આજીરાવના અમલ
[ ૭૩
મુકરર કરેલી પેશકશ ઉધરાવી. આ રકમ લઈ એના મુખ્ય કારભારી તાત્યા અમદાવાદ રવાના થયા. સદાશિવરાવ ત્યાંથી ધ્રાંગધ્રા ગયા. આ વખતે ત્યાંના રાજા ભાભાજી( ગજસંહ) હળવદ રહેતા હતા, તે એની રાણી જીજીના ધ્રાંગધ્રામાં એના પતિ વતી રાજ્ય કરતી હતી, એ બંને મરાઠાઓને આપવાની ખંડણી અર્ધોઅધ આપતાં હતાં.૩૭o મરાઠાઓનું ધ્રાંગધ્રા પર આક્રમણ થવાના સમાચાર મળતાં ભાભાજીએ હળવદથી થાડા લાકને યુદ્ધની સામગ્રી આપી મરાઠા સામે ધ્રાંગધ્ર માકહ્યા ને પાતે હળવદમાં સંગઠિત લશ્કર લઈ તૈયાર બેઠા. આથી મરાઠા સરદાર ભગવાનની સલાહ મુજબ સદાશિવ રામચંદ્રે એક રાત્રે (૨ ૭ એપ્રિલ, ૧૭૫૯ )૩૮ હળવદ પર એકાએક છાપા માર્યો. હળવદના કાટને ઘેરી લઈને કિલ્લાના દરવાજા સામે હાથીએ દોડાવી એ તેાડાવી નખાવ્યા તેમજ તાપના ગાળા છેાડી કિલ્લામાં ખામાં પાડી દીધાં. સિધી અને અરખાને આગળ કરીને શહેરમાં પ્રવેશેલા મરાઠા સૈન્યે ઠેર ઠેર લૂલૂંટફાટ કરવા માંડી.૩૮ રાજગઢમાં આશ્રય લઈ રહેલા ભાભાજીને શરણે લાવવા ગઢને મરાઠી ફેાજે ઘેરી લીધેા. પરિસ્થિતિ સામે ટકી નહિ શકાય એમ લાગતાં ભાભાજી મરાઠી સુબા સદાશિવ રામચંદ્રને શરણે આવ્યા. માએ લૂટફાટ અટ કાવી દીધી. રાજાને કેદ પકડવામાં આવ્યેા ને પેશકશ અને દંડ તરીકે કુલ ૧,૨૦,૦૦૦ ચૂકવી ન આપે ત્યાં સુધી છેાડવાની ના પાડી ને એને સાથે લઈ કૂચ કરવા માંડી. ઝાલા રાજવીની આ દશાથી અન્ય ઠાકારાએ ડરી જઈ સામા થયા વગર પેશકશ આપી દીધી. ત્યાંથી સદાશિવ રામચંદ્ર જૂનાગઢ તરફ નીકળી ગયેા.૩૯
સચાજીરાવની સારšની સુલગીરી
આ વખતે સયાજીરાવે પણ સેાર જઈ દમાજી ગાયકવાડના હિસ્સાના તાલુકાઓની જમાબંદી કરી, પેશકશ ઉધરાવવા માંડી. એણે કેટલાંક સ્થળ લૂંટમાં. ડલાને એણે ઘેરા ધાલી ત્યાંના ઠાકાર પાસેથી ૭૫,૦૦૦ રૂપિયાના દંડ વસૂલ્યેા.૪૦ આમ સારઠની મુલકગીરી કડકાઈથી પાર પાડી એ અમદાવાદ પાછો ફર્યો ( ૨૦ મી એપ્રિલ, ૧૭૫૯ ).૪૧
ખડેરાવની સુલગીરી
દમાજી ગાયકવાડના ભાઈ ખંડેરાવ નડિયાદ રહેતા હતા. પોતાના હિસ્સામાં આવેલા તાલુકાઓમાંથી પેશકશ ઉધરાવવા એ બહિયલ( તા. દહેગામ ) થઈ -વીજાપુર પરગણા તરફ નીકળી ગયા. મામાં એણે ઘેાડાં ગામડાં પણુ લૂંટમાં.
