________________
૩૪૬ ]
ભરાડા કાલ
[...
એ શિખર છે. ગભ ગૃહમાં ચતુર્ભુજ વિષ્ણુની ત્રિવિક્રમ સ્વરૂપની મનેાહર મૂર્તિ સ્થાપેલી છે. એમાં બાજુમાં લક્ષ્મીજી અને ચાર પાંદો ( આયુધપુરુષ !),. તેમજ ગરુડની ઊભી આકૃતિ કઇંડારી છે. મુખ્ય મૂર્તિની ચેાપાસ દશાવતાર મૂર્તિ એ કંડારી છે, મંદિરના મંડપના અંદરના ઘૂમટમાં કરેલાં ચિત્ર ઝાંખાં પડી ગયાં છે.૪૪
અમદાવાદમાં ભદ્રના કિલ્લા સર થયા પછી મરાઠાઓની કેદ્રવતી સત્તા સ્થપાતાં કિલ્લામાં અનેક દેવાલય બંધાયાં. મરાઠાકાલમાં ગણેશબારીથી છેક વિઠ્ઠલ મંદિર અને આજના હોમગાર્ડ્સ પરેડ ગ્રાઉન્ડ સુધી એક સળંગ રસ્તે જતા હતા, જે લાલ દરવાજા સાથે સંકળાયેલા હતા. આ રસ્તા પર બંને બાજુ સામસામે મંદિર આવેલાં હતાં. પાછળથી મદિશની આસપાસ એવી રીતે બાંધકામ થઈ ગયાં કે જેથી મૂળ રસ્તા ઘણી જગાએ ખાઈ ગયા. આથી આજે ત્યાં મૂળ આવા કાઈ રરતા હતા એવી કલ્પના સુધ્ધાં પણ આવી શકતી નથી. આ રસ્તા પર પૉંચમુખી મહાદેવ, હનુમાનજીનું મંદિર, ગણપતિ મંદિર રામજી મંદિર, બદરીનારાયણનુ મદિર, લક્ષ્મીનારાયણનું મંદિર, મારુતિ મદિર, કૃષ્ણ મ ંદિર અને વિઠ્ઠલ મ ંદિર આ કાલમાં બંધાયેલાં મંદિર છે.૪૫ એ પૈકી રામજી મંદિર, કૃષ્ણ મદિર અને વિઠ્ઠલ મંદિરમાં જૂના સ્થાપત્યના ઘણા અંશ જળવાઈ રહ્યા છે. રામજી મંદિર ગ`ગૃહ, રંગમાંડપ અને સન્મુખ છૂટા હનુમાન–મંડપ ધરાવે છે. એના ગર્ભગૃહ પર શિખર નથી. ગભૉંગૃહની કાઇ-કાતરણીની જાળીએ આજે પણ જળવાયેલી છે. મંડપ ઘણા લાંખા છે તે એની લખચારસ છત ત ભરહિત ટેકવાયેલી છે, ગર્ભગૃહમાં ભદ્રપીઠ પર રામ લક્ષ્મણ અને જાનકીની ઊભી મૂર્તિએ સ્થાપેલી છે. મંડપની મધ્યમાં દેવતા સંમુખ એક ફુવારે કરેલ છે. એ પણ મૂળ મદિરની રચના સમયને છે. હનુમાન–મંડપની પદ્માકાર છત પર નાના ધૂમટ કરેલો છે. મડપમાં દાસ-સ્વરૂપે નમસ્કાર મુદ્રામાં ઊભેલા હનુમાનજીની ભાવવાહી મૂતિ છે. આ મદિરનુ અલાનક ‘ રામ–મારી ’ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. ત્યાં નદીના પટમાં ઊતરવાનાં પગથિયાં છે. ૪૬ કૃષ્ણ મદિર ભવિસ્તારનું સુપ્રસિદ્ધ મંદિર છે (આકૃતિ ૧૭). એમાં મને હર કે।તરણીયુક્ત અલાનકમાં થઈ પ્રાકારબદ્ધ મંદિરમાં દાખલ થતાં વચ્ચે ખુલ્લે ચેક આવે છે. ચેકની મધ્યમાં મંદિર ઊભું છે. મદિર એના તલમાનમાં ગર્ભગૃહ અંતરાલ મંડપ તથા શણગાર ચોકી અને ઊમાનમાં પી ડાવર અને શિખર ધરાવે છે. શિખર પિરામિડ ઘાટનું ત્રણ છાઘો ધરાવતુ. કળશયુક્ત છે. ગર્ભગૃહની અંદર ગઈ સદીમાં ઘડાયેલી શ્રીકૃષ્ણની મૂર્તિનાં દન.
'
-
