________________
૧૦ મું ] ધમ-સંપ્રદાયે
(૩૨૯ શહેનશાહ દર ૧૨૦ વરસના અંતે કબીસો” (અધિક માસ) કરીને પોતાનું પંચાંગ મેળવી લેતા હતા. ઈ. સ. ૧૭૩૦ માં હિંદુસ્તાનના પારસીઓએ પ્રથમ વાર જ એ વાતની તૈધ લીધી કે તેઓ પિતાનું નવું વર્ષ ઈરાનના જરથોસ્તી કરતાં એક મહિનો મોડું શરૂ કરે છે. વર્ષની આ ગણતરીને કારણે જરથોસ્તીઓમાં જે મતભેદ ઊભા થયા તે “કબીસા-કલહ 'ના નામે ઓળખાયા. આ મતભેદને કારણે જ જરથોસ્તી ધર્મમાં ઉપર દર્શાવેલા ત્રણ પંથ પડી ગયા “કબીસા ”ની પદ્ધતિને અપનાવનારા “ શહેનશાહી ” કહેવાય છે. શહેનશાહી–પંથીઓ “ રશમી” એટલે કે રશમ-રૂઢિ પ્રમાણે ચાલનારા પણ કહેવાય છે. સૂર્યની ગણતરી પ્રમાણે વર્ષની શરૂઆત કરનારા જરથોસ્તીઓ ફસલી ” કહેવાય છે અને તેઓ પિતાનું નવું વર્ષ “જમશેદી નવરોઝથી શરૂ થયેલું ગણે છે. જેમણે જુનવાણી પદ્ધતિને સ્વીકાર ન કર્યો અને વર્ષની ગણતરીની બાબતમાં નવું કદમ ભર્યું તેઓ “કદમી ” કહેવાય છે.૩૭ ગુજ. રાતના જરતીઓ મેટે ભાગે શહેનશાહી વર્ષની ગણતરીમાં માનનારા છે. આ ત્રણેય સંપ્રદાયોને મતભેદ માત્ર વર્ષની ગણતરી બાબતમાં જ છે, બાકી એમનાં ધાર્મિક માન્યતાઓ, રીતરિવાજ અને ક્રિયાકાંડમાં કોઈ તફાવત નથી.
આ સમયમાં જરથોસ્તીઓએ ગુજરાતમાં જ્યાં જ્યાં વસવાટ કર્યો ત્યાં ત્યાં તેઓ પોતાના ધાર્મિક ઉત્સવ અને તહેવાર ઊજવતા રહ્યા. તેઓએ બહુ લાંબા સમયથી ગુજરાતમાં આવીને વસવાટ કર્યો હોવાથી એમના રીતરિવાજો અને રહેણીકરણી ઉપર ગુજરાતના સંસ્કારની છાયા જોવા મળે છે. સાચે જ તેઓ ગુજરાતની પ્રજા સાથે દૂધમાં સાકર ભળે તેમ ભળી ગયેલા જણાય છે. આ સમયના ગુજરાતી સાહિત્ય અને પત્રકારત્વના ક્ષેત્રમાં એમણે નેધપાત્ર પ્રદાન કર્યું છે. (૪) ખ્રિસ્તી ધર્મ
ભારતમાં ખ્રિસ્તી ધર્મની પ્રાચીનતા ઈસુના બાર શિષ્યોમાંના એક-સંત મસ જેટલી પ્રાચીન દર્શાવવામાં આવે છે. અનુશ્રુતિ પ્રમાણે સંત ટોમસે ભારતીય–પલવ રાજા ગદફરની મુલાકાત લીધી હતી. એક હકીકત સ્વીકારવી જોઈએ કે ઈસુની બીજી સદીના અંત પહેલાં ખ્રિસ્તી મિશનરીઓ ભારતની અવારનવાર મુલાકાત લેતા હતા અને ભારતમાં ખ્રિસ્તીઓ સ્થાયી થયા હતા.૩૮ ઈસુની બીજી સદી દરમ્યાન દક્ષિણ ભારતમાં ખ્રિસ્તી ચર્ચ સ્થાયી થઈ ગયું હતું.
