________________
૮૨ ]
જાડા કાલ
મુહમ્મદખાન સાથે સમાધાન થાય અને મરાઠાના પેશકશના હક્ક એ સ્વીકારે એ માટે આપાજી પ્રયત્ન કરવા લાગ્યો.૭૨
એવામાં તા. પ-૪-૧૭૬૧ ના રોજ૩ સુલતાન અહમદશાહ અબ્દાલીના ભારતમાંથી પાછા ફર્યાના અને માજી ગાયકવાડ ગ્વાલિયરને રસ્તે પિતાની સેના સાથે પાછો આવી રહ્યો હોવાના સમાચાર ફેલાતાં મરાઠા ઉત્સાહમાં આવી ગયા. દમાજી ગાયકવાડ, ખંડેરાવ અને સયાજીરાવ ત્રણેય આવી આપાજી ગણેશને મળ્યા. તેઓએ સાથે મળી એક સંગઠિત સેના તૈયાર કરી. મેમિનખાનને દમાજી ગાયકવાડ આવવાના સમાચાર મળતાં એણે તાબડતોબ અમદાવાદ એક ગુપ્ત કાસદ મોકલી પેશવાની સત્તાને ગુજરાતમાંથી નાબૂદ કરવાની બાબતમાં એનું મન જાણવા પ્રયત્ન કર્યો. પેશવા બાલાજીરાવે ગુજરાતના મુખ જીતી લઈ હસ્તગત કર્યો હતો તે દાજીરાવને ખૂંચતું હતું એમ છતાં આ વખતે એણે પેશવા સાથે રહેવામાં જ પિતાનું શ્રેય માન્યું. પિતાની વફાદારીની બાબતમાં સૂબેદારને કઈ વહેમ ન આવે એ માટે મારા પિતાના પુત્ર ગોવિંદરાવને સત્વર ટુકડી આપી વિઠ્ઠલરાવ પાસે રવાના કર્યો. પેટલાદની મરાઠા છાવણીએ તારાપુર વગેરે ગામે લૂંટીને તેમ ખંભાતની અરબ રાહિલા વગેરે ટુકડીઓને હરાવીને મોમિનખાનને ભારે મૂંઝવણમાં મૂકી દીધો. એવામાં મોમિન ખાને દમાજીરાવ પાસે મોકલેલે કાસદ પાછો આવી પહોંચ્યો. દમાજીરાવ પાસેથી કોઈ પ્રોત્સાહક પ્રત્યુત્તર નહિ મળતાં એ દંડ થઈ ગયો. એણે મરાઠાઓ સાથે સંધિ કરી અને તદનુસાર પિતાના રાજ્યમાં મરાઠા ભાસદારોને પુનઃ નોકરી પર લઈ લેવાની અને કરાર પ્રમાણેની પાછલી સાલની ચડત રકમ ભરપાઈ કરી આપવાની ખાતરી આપી. એણે અનેક લેકેને લશ્કરમાં ભરતી કરેલા તેમને ચડત પગાર ચૂકવવાના હતા. એ માટે એણે “ઘર ગણતરી ના ઘર દીઠ વેર વસૂલ લીધો અને એમાંથી એ પગાર ચૂકવી ઘણને નોકરીમાંથી છૂટા કર્યા.૭૪
આપા ગણેશ વડેદરે જઈ (તા. ૧-૬-૧૭૬૧)૫ માજીરાવને મળી ખેડા ગમે ત્યારે સરસરામ વાડાશિનેરથી સરદાર મુહમ્મદખાનને લઈ આવ્યું હોવાથી ત્યાં એમની મુલાકાત થઈ. મુલાકાતને અંતે એમ ઠર્યું કે મુહમ્મદખાને અમદાવાદ જવું અને પોતાની સાથે મરાઠાઓની અડધી રકમ ઉઘરાવવા મકાસદારને લઈ જવો. આ વખતે વિઠ્ઠલરાવ અને ભગવાન પેટલાદથી છાવણ ઉઠાવી મહેમદાવાદ પહોંચ્યા અને ગાયકવાડનો નાયબ વ્યંબક મુકુંદ વડોદરા દમાજીરાવને મળવા પહોંચી ગયો. ગાયકવાડને શિકાર હરબારામ સેરઠની ગાયકવાડી હિસ્સાની પેશકશ ઉઘરાવી વડોદરા રવાના થયો.૭૬
