________________
૩ જુ' ]
મૈત્રક રાજય
[૪૯
ભટ્ટારકન દિન ‘મનવાદુચરિત'' (નાથૂરામ પ્રેમી), વર્શનલ, પરિશિષ્ટ, પૃ. ૫૯ -૬૦) માં તથા હરિષણના વૃચાજોરા (ભદ્રબાહુકથાનક, શ્લા. ૬૯-૮૧)માં એવી અનુશ્રુતિ આપી છે કે ભદ્રબાહુના સમયમાં પડેલા લાંબા દુકાળ વખતે ઉજ્જૈનમાં અફલક (અધ་–વસ્ત્ર) સંપ્રદાય શરૂ થયેા હતેા. આ સંપ્રદાયના સાધુએ વલભી ગયા ત્યારે ત્યાંના રાજાએ તેના વિચિત્ર વેશને ઉપહાસ કરતાં એની રાણી જે ઉજ્જૈનના રાજાની કુંવરી હતી તેણે અલક સાધુઓને પૂર્ણ વસ્ત્રધારી બનાવ્યા ને એ રીતે વલભીમાં શ્વેતાંબર સંપ્રદાયને ઊદ્ભવ થયા. ભદ્રબાહુરિતમાં રાણીનું નામ ચંદ્રલેખા અને એના પિતાનું નામ ચંદ્રકીતિ જણાવ્યું છે, જ્યારે બૃહત્કથાકાશમાં રાણીને સ્વામિની તરીકે અને એના પતિને વપ્રદેવ તરીકે ઓળખાવેલાં છે, છતાં વીરજીના ગ્રંથમાં ઉજ્જૈનના રાજાને હરિષેણ તરીકે અને વલભીના રાન્તને ધ્રુવસેન ૧ લા તરીકે ઓળખાવવામાં આવ્યા છે. ૧૦૯. નથૂરામ પ્રેમી, વોનસાર, પરિશિષ્ટ ૧. ૬૦-૬૧
૧૧૦. મૈગુ., ભા. ૧, પૃ. ૬૮ ૧૧૨. એજન, પૃ ૬૮-૬૯
-૩-૪
૧૧૧. એજન, પૃ. ૩૩-૩૫ ૧૧૩. એજન, પૃ. ૩૬-૩૮
