________________
ૐ જુ]
ગુજર
[૪૨૩
ન
ગુજરિસ્તાન અને ગુજર-ઈ-ખસી મળ્યું છે. ત્રીજું ગુજરિસ્તાન ગઝની પાસે છે. કાં તે! આ અથવા તેા હેલમંદ ગઝર હ્યુએન સ્યૂંગ(ઈ. સ. ૬૪૦ નું ‘હાસલા’ હાય, જેમાં કંઠથ લુપ્ત છે ને ’ના ‘લ’ થયા છે. બીજું બ્રહુઈએ, જેમનાં ટૂકાં નડાં અસ્થિ, ચપટાં અંગ અને સખ્ત કામ અને ભારે આહારવાળી તંદુરસ્તી કરા અથવા નીચલા વર્ગના ખઝર સૂચવે છે, તેએમાં મિ ંગલે (જાણે કે મિને), નશ્રીએ એક જાણીતા ગુર્જર પેટાવિભાગ, મેરવારી (મેશ) અને મેહરાની (મેહિરા) તથા શંકાસ્પદ ગુનની કે ગુજરા છે. આ નામેની બીજી કાઈ સમજૂતી અપાઈ ન હેાઈ, તેએ ભારતવર્ષમાં મિયન થઈને અને સીસ્તાન અને અફધાનિસ્તાન થઈને–અંતે માગે ખઝા કે ગુજરાએ કરેલા ગમનના માની નિશાનીરૂપે છે. આને ડૉ. બર્ડ(ક ંઈક બિનસલામત આધાર)ના ટેકા મળ્યા છે. એ કહે છે કે અફધાનાને યુરાપિયન પ્રજાએ સાથે જોતી અંતરાલ શાખા તે ખઝરાની જાતિ છે, જેની સાથે સાતમી સદી દરમ્યાન ઘણા યહૂદી તથા ખ્રિસ્તીઓ સલગ્ન હતા. આ સૂચવે છે કે હઝારા, જે લમંદની પશ્ચિમે, ઉપલા સિંદેશમાં અને રાવલપિંડીની ઉત્તરે લેવામાં આવે છે ને જેના માંનાં લક્ષણ અને પ્રકાર માંગેલ તરફ ઢળે છે, તે રા કે ઊતરતા ખઝરાના અવશેષ હશે.
નિશાનીઓ : ભારતમાં
બાજપુરાણના આધારે અમ્બીની (ઈ. સ. ૧૦૪૦) પલ્લવા, શકે, મલેા અને ગુજરાને ઉત્તરના તરીકે વર્ણુવે છે. આમ્બે ગૅઝિટયરના ગ્રંથ ૧, ભાગ ૧ માં પ્રાચીન ગુર પાટનગર ભીનમાલના આપેલા વૃત્તાંતમાં જણાવેલા ગુર્જરીના ભારતીય ઈતિહાસના સાર એવું દર્શાવે છે કે ગુર્જરા પ્રાયઃ ભારતવમાં લગભગ પાંચમી સદીના મધ્યમાં દાખલ થયા. ડો. ભગવાનલાલે પેાતાના પ્રાચીન ગુજરાતના શ્રુતિહાસમાં અપનાવેલા મત એવા છે કે વલભીએ જે લગભગ ઈ. સ. ૪૯૦માં કે પરપ માં સત્તારૂઢ થયા તે ગુર્જર હતા. આ મતને એમણે એ રાજવંશના સ્થાપક ભટાર્ક (ઈ. સ. ૪૮૦)ના કુટુંબ કે કુળના ઉલ્લેખના અભાવથી વલભીના રાજાએ અને ભરૂચના ગુર્જરી (ઈ. સ. ૧૮૦-૮૦૮) વચ્ચે રહેલા મૈત્રીભર્યા સબધાથી અને સાતમી તથા આઠમી સદીએ દરમ્યાન કાઠિયાવાડના બીજા રાજા ચાપકુલના ગુજરા હતા એ હકીકતથી આધાર આપ્યા છે. પંડિતની સમજૂતીના માં ગંભીર મુશ્કેલી હતી, વલભીપુકુલના સ્થાપક ભટાર્ક(ઈ. સ. ૪૮૦)નું વિશેષણ, જેમાં એણે મૈત્રકાનાં મેટાં સૈન્યાને હરાવી નામના મેળવ્યાનું નિરૂપાયું
