________________
૧૧ સુ‘]
ભાષા અને સાહિત્ય
[ ૨૨૩
આદર્શ તરીકે રાખીને એના જેવું મહાકાવ્ય માધે રચ્યું હોય એમ બને કાવ્યાની તુલનાથી સમજાય છે.
‘શિશુપાલવધ’ના સ` ૪ ના ૨૦ મા પદ્યમાં સૂર્ય` અને ચંદ્રને ‘ઘંટા' કહ્યા છે, આથી કેટલાક આના પ્રણેતાને ‘ધટા-માધ'થી પણ ઓળખે છે.૧૬ ‘શિશુપાલવધ’ મહાકાવ્ય કવિના નામ પરથી ‘માધ-કાવ્ય’ તરીકે ખ્યાતિ પામ્યું છે,
ઉપમા માટે કાલિદાસ, અગૌરવ માટે ભારવિ, અને પદલાલિત્યમાં ૬ ડી કવિની પ્રસિદ્ધિ છે. આમ આ કવિએ એકેક ગુણ માટે પ્રસિદ્ધિ પામ્યા છે, જ્યારે માત્ર કવિના કાવ્યમાં એ ત્રણે ગુણાને સમાવેશ છે. એમની પ્રશ'સામાં કહેવાયું છે : ‘૩૫મા જાહિદ્રાસહ્ય મારવેરથગૌરવમ્ ।
दण्डिनः पदलालित्यं माघे सन्ति त्रयो गुणाः ॥ '
વળી, એ કાવ્યના નવ સર્ગ સુધીને અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાર્થીને સંસ્કૃત સાહિત્યના ખાધ પૂરતા ગણાય એમ કહેવાયું છે:
'नवसर्गगते माघे नवशब्दो न विद्यते । '
જિનદાગણુ મહત્તર (સાતમે સંકા)
આવતા
જૈન આગમા ઉપર થયેલી જે વ્યાખ્યા પ્રાકૃત અથવા સ ંસ્કૃતમિશ્ર ભાષામાં રચાયેલી હેાય તે ‘ચૂર્ણિ’ નામથી ઓળખાય છે. આવા ચૂર્ણિ વ્યાખ્યાકારામાં જિનદાસગણિ મહત્તરનું નામ સુપ્રસિદ્ધ છે. આજે મળી ચૂર્ણિપ્રથામાં મેાટા ભાગના ચણિપ્રથા એમણે રચ્યા એમ માનવામાં આવે છે. ચૂર્ણિ પ્રથની સર્વ પ્રથમ રચનાના યશ એમને ઘટે છે. એમણે રચેલા ૧. નિશીથસૂત્રવિશેષરૃષ્ટિ (મુદ્રિત), ૨. આવશ્યકચૂર્ણિ (અમુદ્રિત), ૩. દશવૈકાલિકચૂર્ણિ (મુદ્રિત), ૪. ન દિચૂણિ (મુદ્રિત) અને ૫. અનુયાગચૂર્ણિ (મુદ્રિત)- આ પાંચ ચૂર્ણિપ્રથામાં એમણે પેાતાના નામનેા ઉલ્લેખ કર્યાં છે. એમણે નંદિચૂર્ણિ’ના અંતે રચનાસમય નેાંધતાં જણાવ્યું છે કે:-- ‘શરાજ્ઞ: પદ્મસુ વર્ષાતેપુ તિાતેષુ શ્રટનવતિજી નધ્યયનવૃળિ : સમાપ્ત' । અર્થાત્ શક રાજાનાં પ૯૮ (વિ. સં. ૭૩૩, ઈ. સ. ૬૭૬) વષૅ વ્યતીત થતાં આ નંદિસૂત્રની ચૂર્ણિની રચના પૂર્ણ થઈ. આ પરથી આ. જિનદાસગણના સમય ઈ. સ. ના સાતમેા સૈકા નિશ્ચિત છે.
આ શ્રુતધર વિદ્વાને ‘નિશીથચૂર્ણિ’ના પ્રારંભમાં એમના વિદ્યાગુરુ પ્રદ્યુમ્ન ક્ષમાશ્રમણના નામના ઉલ્લેખ કર્યા છે. એ સિવાયના એમના જીવન સબંધમાં વિશેષ સામગ્રી પ્રાપ્ત થઈ નથી,
