________________
પરિશિષ્ટ
ગુજરાત ઉપર મુસલમાનાનાં આક્રમણ
હઝરત માહમ્મદ પેગમ્બરના અવસાન પછી એમના ખલીફાએ એટલે કે ઉત્તરાધિકારીઓના જમાનામાં અરબ મુસલમાનાએ મજહબનાં આવેશ, ઝનૂન અને જુસ્સામાં ચારે તરફ ચડાઈ એ કરવા માંડી હતી. એમનેા મૂળ મકસદ બધે દુનિયામાં ઇસ્લામને પ્રચાર કરવાના હતા. જ્યાં જ્યાં તેઓ ગયા ત્યાં તેઓને ફતેહ મળી. ફ્રેંક વખતમાં એમણે શામ (સીરિયા), પેલેસ્ટાઈન અને મિસર જીત્યાં અને ઉત્તર આફ્રિકા, સ્પેન અને ઈરાન પણ એમના કબજામાં ગયાં. આ રીતે તે ઇસ્લામના પ્રચાર અને ખિલાફતના વિસ્તાર કરતા જ રહ્યા. અને એમણે ઉત્તર ભારતના પ્રદેશા ઉપર પણ આક્રમણેા કરવાનું શરૂ કર્યું.
અરખાએ ઇસ્લામ સ્વીકાર્યાં તે અગાઉ ઘણી સદીઓથી એમના દેશ અરબસ્તાન અને ભારતવષ વચ્ચે જળમાર્ગે વેપારી સંબધા હતા. પશ્ચિમ ભારતના સમુદ્ર–કાંઠા ઉપરનાં બદરી મથકા ઉપર તેઓ આવતા જતા હતા. એ સંબધની શરૂઆત ગુજરાતની ભૂમિ ઉપર જ થઈ હતી, જે ગુજરાતના ભૌગાલિક કુદરતી સ્થાનને આભારી હતું.
આ કારણથી ગુજરાતની સમૃદ્ધિ અંગે અરખાને વાકેફગારી તા હતી જ, તેઓએ ઇસ્લામ સ્વીકારતાં મૂર્તિપૂજાને તિલાંજલિ આપી હતી, પરંતુ તેથી ભારતવાસીએના એમના પ્રત્યેના વલણમાં કંઈ પણ તફાવત પડયો ન હતા. આમ છતાં તેઓએ પશ્ચિમ ભારતનાં સમૃદ્ધ ખદરા તથા એની આજુબાજુના સમૃદ્ધ પ્રદેશ કબજે કરવાની અને ત્યાં મૂર્તિપૂજાનેા નાશ કરવાની પ્રવૃત્તિઓ કરવા માંડી, ખીજા ખલીફા ઉમર ક્રાફ્સની ખિલાફત (ઈ. સ. ૬૩૪-૬૪૪) દરમ્યાન મુસલમાન અબ માક્રમણકારીનું ધ્યાન પશ્ચિમ ભારત તરફ્ ખેંચાયું. બન્યું હતું એવું કે એ ખલીફાએ ઉસમાન બિન અબીઆસ સફીને બહુજ્જૈન અને ઉમાનને હાકેમ નીમ્યા હતા. એણે ખલીફાની પરવાનગી મેળવ્યા વિના પેાતાના ભાઈ હકમની સરદારી નીચે હિ. સ. ૧૭ (ઈ. સ. ૬૩૬)માં એક નૌકાફેજ કાંકણુ તરફ
aa
