________________
૧મું ]
રાજ્યતંત્ર
[૨૧૧
(1. cf. the type met with in the Near East after the First World War. The High commissioner acted for the de facto paramount power. His office does not preclude the possibility of the existence of a local potentate or potentates. Note also Wendel Wilkie's observations (One World, p. 13) on the British “ ambassador” to Egypt, who is “for all practical purposes its actual ruler” (Raychaudhuri, PHAI., pp. 289 f.).
કૌટિલ્યના અર્થશાસ્ત્રમાં ગુમાર, પૌરવ્યવહારિક, ફાર્માનિત, મન્નિન, રાષ્ટ્રપત્ર, અન્નપાત્ર વગેરેને પગાર સરખે જણાવ્યો છે (૫, ૬, ૭,).
9. Hultzsch, Corp. Ins. Ind., Voi I, pp. 92 ff.
C. H. D. Sankalia, Studies in Historical and Cultural Geography and Ethnography of Gujarat, pp. 21 f.
c. safarg (The Questions of King Milinda), pt. II, p. 250 n.; મહાવંસ, ૧૩; મોવિંસ, પૃ. ૧૮)
20. H. C. Raychaudhuri, PHAI, P, 248 29. D. R. Bhandarkar, Asoka, p. 31 92. Hultzsch, op. cit., pp. 4 f. ૧૩. અશેકને ચોથો સ્તંભલેખ (Hultzsch, pp. cit, pp. 121 f.). 98. V. A. Smith, Asoka, p. 94 ૧૫. Ibid, p. 94 94. H. C. Raychaudhuri, op. cit., pp. 319 f. 90. H. D. Sankalia, Archaeology of Gujarat, p. 191; SHCGEG, p. 21
૧૮. અશોકના માત્ર સારનાથ સ્તંભલેખમાં “વિપ” પ્રદેશના અર્થમાં પ્રયોજાયો છે ને ત્યાં પણ દ–વિષય અર્થાત કેટની આસપાસને પ્રદેશ એવા અર્થમાં.
સારનાથ અને રૂપનાથના કૌલ લેખોમાં “જ્યાં સુધી તમારા આહાર (હાય)” એવો શબ્દપ્રયોગ આવે છે, ત્યાં મહારને અર્થ “હકૂમત નીચે પ્રદેશ” એવો થાય છે.
કૌટિલ્યના અર્થશાસ્ત્રમાં આ બે શબ્દ વહીવટી પેટા-વિભાગો માટે પ્રયોજાયા નથી. ૧૯. શૌટિલ્ય, અર્થશાસ્ત્ર, ૫, ૭, ૬; ૧, ૮-૧૦, ૨, ૫- ૬ ૨૦. પગન, ૨, ૩૬
૨૧. પૌર-વ્યાવહારિકને પગાર કુમાર અને રાષ્ટ્રપલના પગાર જેટલો હતો (ૌટિલ્ય, અર્થશાસ્ત્ર, ૧, ૨, ૭)..
