________________
છ લેવાનું સ્વરૂપ
લેરિયા| વર્ણ | ગંધ | રસ
સ્પર્શ કૃષ્ણ |
ખંજન પક્ષી ગાયના લીમડો, કડવી | કરવતથી લેશ્યા | અંજન (મસી) મડદાથી તુંબડીના રસથી | અનંતગણી
અનંતગણી અનંતગણું નીલ | મયુર, કપોતના કૂતરાના પિપર-આદુ | ગાયના જીભથી લેશ્યા કંઠ જેવો મડદાથી મરચા જેવું
અનંતગણું કર્કશ
અનંતગણી ૩. | કાપોત | કંટક વૃક્ષ કોયલ, મરેલા સર્પથી કાચા બીજોરુ | સાગ વૃક્ષથી લેશ્યા | પારેવાની ગ્રીવા |
કોળ, ફણસ | અનંતગણું કર્કશ સમાન
આંમળા જેવું તેજો ઉગતા સૂર્ય, | સુગંધી પુષ્પથી | પાકેલા આમ્રફળ | શિરીષ પુષ્પથી લેશ્યા પરવાળાના રંગ અધિક | જેવું અનંતગણું
જેવો પદ્મ | ચંપાકરણના | તેજલેશ્યાથી | દ્રાક્ષ, ખજૂર દારૂ | તેજોલેશ્યાથી લેશ્યા પુષ્પજેવો | અધિક શુભગંધ |
અધિક કોમળ શુકલ | કંદ, દહીં સમુદ્રના પાથી અધિક | સાકર, ગોળ, | પદ્મ લેગ્યાથી લેશ્યા | ફીણ જેવો
ગંધ | આ
ખાંડ, શેરડીના | અધિક કોમળ
છોકરીની રસ જેવું | સ્પર્શ
અનંતગણી
દેવ-નારકને દ્રવ્ય લેગ્યા અવસ્થિત (સ્થિર) હોય પણ ભાવલેશ્યા પરાવર્તન પામે તેથી તેમને ભાવોમાં તરતમતા-ફેરફાર થયા કરે. આગંતુક નીલલેશ્યા પ્રમાણે અવસ્થિત, કૃષ્ણ લેશ્યા વર્ણાદિ પામતી નથી પણ આકારરૂપ માત્ર હોય છે. જેમ અરિસામાં દ્રવ્યનો આકાર માત્ર રૂપ પરિણામ પામે પણ પોતાનું સ્વરૂપ છોડે નહીં. દ્રવ્યલેશ્યા અનંતવર્ગણારૂપ, અનંત-પ્રદેશી અને અસંખ્ય-પ્રદેશ અવગાહનવાળી હોય છે. અધ્યવસાય સ્થાનો અસંખ્ય, લેગ્યા સ્થાનો પણ અસંખ્યાત પ્રદેશરૂપ છે. કાળની અપેક્ષાએ અસંખ્ય લોકાકાશ પ્રમાણ, કાળચક્રોના સમય પ્રમાણ..
૧) કૃષ્ણાદિ લેશયાના પરિણામો: પંચાશ્રવ સેવનાર, ષટ્કાય જીવ નાશક, આરંભ-સમારંભના તીવ્ર પરિણામ, સર્વ જીવોને અપ્રિય, પરલોકનો ભય ન હોય.
અજીવ તત્વ | 299
