Page Text
________________
કુણક-ચિકિત્સા-અધ્યાય ૧૩મે
૯૯૯
કણક નેત્રરેગનું લક્ષણ
એ ધાત્રીને વિરેચન ઔષધ દ્વારા વિરેચન ભીમરું સંવ ર ક્ષીતિ ગુમનાઃ | પણ કરાવવું જોઈએ; અને તે પછી તેણીના નાસિક પવૃિતિ વાસ્થતિણિતઃ II | બેય સ્તનમાંથી બગડેલું ધાવણ સવારી, ઢીમા ર રા ર ઉમિતિ | કાઢવું જોઈએ; તે પછી એ સ્ત્રીને યથાયોગ્ય જો વાપમાં પાણિના વાવ્યતીવ તુ | બધી જાતનાં ભોજન જમવા અપાવવાં स प्रकाशं न सहते अश्रु चास्य प्रवर्तते । જોઈએ; એમ તે સ્ત્રીએ પથ્ય ભૂજન કરવુંवर्त्मनि श्वयथुश्चास्य जानीयात्तं कुक्कुणकम् ॥११ હિતકારી ખોરાક ખાવો અને વિપરીત
બાળકના નેત્રમાંથી જ્યારે વારંવાર | અપથ્ય-અહિતકારી ખોરાક છોડ જોઈએ પાણી ઝર્યા કરે, વળી તે બાળક મનમાં | તેમ જ અતિશય નિયમનિષ્ઠ રહી શુદ્ધ વસ્ત્રો, ઉદાસ રહ્યા કરે અને જ્યારે છીંક ખાતો | ધારણ કરવાં, ફ્લેશથી રહિત–આનંદી તથા નથી, નાસિકાને ચારે બાજુથી મસળ્યા | મલિનતાથી રહિત રહેવું. ૧૨-૧૪ કરે, તેમ જ અત્યંત દુઃખી થઈને કાનને કુકણકના રેગી-બાળકની ખાસ ચિકિત્સા પણ ચાવ્યા કરે છે; વળી લલાટ, આંખના | તો વતનિ વાસ્થ નિર્મચા પ્રશ્નના જા. ખૂણા તથા નાકને મસળ્યા કરે છે, બેય | નિચે ધિ તુ કોડવર્ણનમ્ ાપા આંખોને ચારે બાજુથી હાથ વડે વારંવાર એમ ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે ધાત્રીની અતિશય ખંજેળે છે, પ્રકાશને સહન કરી | ચિકિત્સા કર્યા પછી કુકણકના રેગી બાળકની, શકતા નથી, તેના નેત્રોમાંથી આંસુ આવ્યા કરે ! પણ વૈદ્ય આવી ચિકિત્સા કરવી–એ રોગછે અને તે બાળકની આંખની પાંપણુ કે | વાળા બાળકની આંખોનાં પોપચા પર જે દુષ્ટ પિોપચાંની ઉપર જ્યારે સેજે આવે છે, | રુધિર જામ્યું હોય, તેને કાઢી નાખી ધીર ત્યારે તે બાળકને “કુકણક” નામનો નેત્રવૈદ્ય આંખોને વાંકી-ટેઢી કરી બરાબર સાફ રેગ થયો છે, એમ જાણવું. ૯-૧૧ | કરી તેની ઉપર હિતકારી ઔષધને કવાથ. કણક નામના નેત્રરોગની શ્રેષ્ઠ ચિકિત્સા સીંચો. ૧૫ તરાત્રિવિત્તિ શ્રેણં શ્રાધ્ધાસ્થાન યથા તથા આંખ પર સિંચન માટેનો કવાથ धात्री तु तस्य वामयेद्यक्तं चैव विपाचयेत् ॥ एरण्डं रोहिषं चैव त्वक्क्षीरी वरुणं तथा। तस्या वान्तविरिक्ताया निर्दुह्य च स्तनावुभौ । निष्क्वाथमेतत् कृत्वा च कुमारं परिषेचयेत् ॥१६ મોરારિ યથાણુ પ્રવાત શરૂ | એરંડમૂલ, હિષઘાસ, વાંસકપૂર તથા વર્ષો સુજીત ક્ષતિ વિસ્તરત જ વયેતા | વાયવરણો-એટલાંને સમાન ભાગે લઈ અધप्रयता शुद्धवस्त्रा स्यादक्लिष्टाऽमलिना तथा ॥ । કચરાં કરી તેઓને ક્વાથ બનાવીને તેના
હવે તે કુષ્કણક રોગની શ્રેષ્ઠ ચિકિત્સા વડે એ કુકુણક રોગવાળા બાળકની આંખનાં, જે પ્રકારે થઈ શકે છે, તે જ પ્રકારે હું કહું પિોપચાં પર ચોપાસ સિંચન કરવું. ૧૬ છે (સાંભળે?) પ્રથમ તો એ કુક્કણક રોગ કુણક રેગ પર કરવાનું આશ્ચોતને જેને થયો હોય તે બાળકને જે ધાત્રી–સ્ત્રી | દળિજી પત્રા િગુજરરી વોરા ધવડાવતી હોય, તેને ઔષધ દ્વારા વમન જ્ઞાતિ નામને જીમમેવ ા ૨ો. કરાવવું અને તેણીના દોષેનું ચગ્ય રીતે | ઇતવાદ્યોતનં તવ શાન ગઢેર તુ વિશેષે કરી પાચન કરવું એટલે કે તેણીના તત્કચુત ઘë વાગવિવિધવિરાટ અપક્વ દેને (પાચન ઔષધ દ્વારા) | ફણિજઝક-તુલસી-મરવાનાં પાન તથા પકવવા જોઈએ; એમ વમન કરાવ્યા પછી ] સુરસ-તુલસીના પાનને વાટી તેનો રસ,
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |