________________
રક્તગુલમ-વિનિશ્ચય –અધ્યાય - મે
૮૫૯
રક્તગુલ્મને જાણ્યા પછી જ તેની | | જે વિદ્ય ગુલ્મ હેય છતાં ગર્ભ માની લે ચિકિત્સા થાય
છે અને ગર્ભ હોય છતાં તેને ગુલમરૂપે સમજી સંમૂળ € સંમેચ મિમ રૂાસ્ત્રોકવા | બેસે છે અને તે પછી ખાતરી થયા વિના જ
જે વિવિધલ્લાં ઊંત યથા વક્ષ્યાતિ પામ્ | ચિકિત્સા કરવા માંડે છે, તેને અપયશ મળે ચાત્તાપુમાવેત ગુHa as | છે અને પાપ જ લાગે છે; એ જ કારણે જ્યાં તથથાવલિવિત્યાગs જિયાં દ્વિઘા: દિર સુધી સંશય હોય, ત્યાં સુધી હરકેઈવૈદ્ય
રકતગુલમની ચિકિત્સા કરવી હોય તે , તે અજાણ્યા રોગની સામાન્ય જ ચિકિત્સા વેળા પ્રથમ શાસ્ત્રના જાણકાર વૈદ્યોની | શરૂ કરવી. (જેથી રોગીને ભલે ફાયદો સાથે મળી સારી રીતે મંત્રણા કર્યા | ન થાય, પરંતુ કોઈપણ નુકસાન થવાને પછી જ યોગ્ય સમયે તે રક્તગુલ્મની ! સંભવ ન જ રહે;) ખરી રીતે તે કઈ ચિકિત્સા કરવી જોઈએ; તે ચિકિત્સાને પણ વૈદ્ય અજાણ્યા રોગની ચિકિત્સા કરહવે પછી હું કહીશ; ગર્ભ તથા રક્તમાંથી ! વાની શરૂઆત જ ન કરવી જોઈએ. ૬૪,૬૫ થતે ગુમરોગ એ બંને બહુ જ થોડા અંતર કે તફાવતવાળા હોય છે તે કારણે
| રક્તગુલમની ચિકિત્સા પદ્ધતિનું માર્ગદર્શન શ્રેષ્ઠ વૈદ્ય એ ગર્ભ કે રકતગમને બરાબર | જય વછે સ્વયંપૂર્ણ સંધેિ રાજ ને જાણ્યા પછી જ તેની ચિકિત્સા કરવી જોઈએ. | સેતુના નવરતં વેત્ત વીસુ વાત I
| વિવરણ : ઉપર કહેવામાં આવ્યું કે ગર્ભ | પૂર્ણ પ્રવાહે તુ વર્ત પ્રતિવારતા તથા રક્તગુલ્મ સંબંધે તફાવત અવશ્ય છે જ, છતાં તત્રાનુવાલને રાવ સિધં મોઝન ૭ મહાન સંદેહ અવશ્ય સંભવે છે, તે કારણે શાસ્ત્ર- હવે જ્યારે ગર્ભનો પ્રસવકાળ અને વેત્તા અનુભવી વૈદ્યોએ મળી તે સંબંધે સારી | રક્તગુલમને પડવકાળ પૂર્ણ થયો ન હોય રીતે મંત્રણા કરવી જોઈએ અને તે પછી એટલે કે દશમો મહિનો શરૂ ન થયો હોય બરાબર નિશ્ચય કર્યા પછી જ અનુભવી વિદ્વાન તે વખતે “આ ગર્ભ છે કે રક્તગુલ્મ છે?” વૈદ્ય, યોગ્ય સમયે એટલે કે દશમો મહિને વીતી એ દષ્ટિ પણ જે વેળા સંદિગ્ધ હોય તે જાય, ત્યારે જ રક્તગુલમની ચિકિત્સા કરવી. તે સમયે કેઈપણ કારણને લીધે જે રકતસ્ત્રાવ તે રક્તગુમ સુખસાધ્ય બને છે; કારણ કે તે સમયે થાય તે એ રક્તસ્ત્રાવને વધે તરત જ રેક નિઃસંદેહ થઈને હવે જે કહેવાશે તે રક્તગુલમની જ જોઈએ; પરંતુ પ્રસવકાળ કે રક્તગુલ્મનો ચિકિત્સા વૈદ્ય કરવા માંડે છે તેથી એ ચિકિત્સા અવશ્ય પક્વકાળ પૂર્ણ થઈ ગયો હોય અને તે વેળા સફળ થાય છે; આવા જ આશયથી આજકાલ | જે રક્તસ્ત્રાવ ચાલુ થાય, તે તેને વૈદ્ય હરકોઈ રોગનો તથા તેની ચિકિત્સાને બરાબર | અટકાવવો ન જોઈએ; પણ તે સ્થિતિમાં નિશ્ચય કરવા માટે વૈદ્યો મળે છે અને તે | પ્રથમ તો તે સ્ત્રીને અનુવાસન બસ્તિ આપવી વૈદ્યોની સમિતિ જે નિશ્ચય પર આવે છે તેને ! અને પછી તેને પ્રવાહી સ્નિગ્ધ ભજન અનુસરી ચિકિત્સા કરવાથી લગભગ સફળતા જ મળે છે. ૬૨,૬૩
જમાડવું. ૬૬,૬૭ રક્તગુલમની ખાતરી વગરની ચિકિત્સા
વિવરણ : અહીં આમ જણાવવા માગે છે વૈદ્યને અપયશ અપાવે
કે પ્રસવકાળ થયો ન હોય એટલે કે દશમો મહિને થો દિ ગુલ્મ કર્મ તિ મેં થા ગુરમ દપિ | બેઠે ન હોય તે વેળા સગર્ભ કે ગુમરોગી સ્ત્રીને કિય વશરા પુના જૈવ કુત્તે છ | રક્તસ્ત્રાવ ચાલુ થાય, તે વૈધે ઉપચારે દ્વારા તેનું અતeg હં તે પુત સાધારણ બિયા| સ્તંભન કરવું, જેથી ગર્ભ હોય તે ગર્ભપાત નોપવિલિતં તો િિવશિત્તા દવ થતા અટકે છે; પરંતુ પ્રસવકાળ પૂરો થઈ ગયે