Page Text
________________
સંશુદ્ધિ વિશેષણય-અધ્યાય ૭ મે
૮૩૩ લોમ ગતિ કરી રહ્યા હોય, તેને જે વમન- કોઈ રોગીને યોગ્ય માત્રામાં વિરેચન કારી ઔષધ અપાય તે તે ઊર્ધ્વમાર્ગો | થઈ જાય, છતાં તેને ઉપરાઉપરી જે ગતિ ન કરે, પણ અધોમાર્ગે જ ગતિ કરે- ઓડકાર આવ્યા કરે, તે તેના બાકી રહેલા
કે વમનકારી ન થઈને વિરેચનકારી | ઔષધને વમનકારી ઔષધદ્વારા જલદી થઈ પડે છે તે માટે એવા માણસને માત્ર બહાર કાઢી નાખવું જોઈએ; પરંતુ વિરેસંસર્ગ એટલે કે તેવા પ્રકારનાં ભજનો | ચનની જે અતિપ્રવૃત્તિ થઈ હોય કે અતિયોગ દ્વારા જ શુદ્ધિ કરવામાં આવે છે, પરંતુ થયે હોય અથવા વમન કે વિરેચનકારી જે માણસ શરીરે દુર્બળ હોય અને ઔષધ પચી ગયું હોય તો સ્તંભનકારક તેથી જ જેનામાં દોષો થોડા હોય તેને ઔષધો દ્વારા ઉપચારો કરવા એટલે કે તો (શુદ્ધ કરવા માટે) કમળ સંશોધન સ્તંભન ઔષધેથી તે વિરેચનના અતિયોગને આપવું, તે જ હિતકારી થાય છે. ૭૫,૭૬ થંભાવી દે. ૭૯ ઉષ્ણ જલપાન દોષોનું અનુલોમન કરે છે ફલતિપૂર્વકનું વિરેચન ક્યારે? विगृहीताचिराहोषैः स्तोकं स्तोकं व्रजत्यधः॥७७॥
दीप्ताग्नेः क्रूरकोष्ठस्य बहुदोषस्य देहिनः॥८॥ उष्णाम्बुपानं तत्र स्यादानुलोम्यकरं परम् ।।
सोदावर्तस्य निर्वाह्य पुरीषं फलवर्तिभिः । જ્યારે કેઈ વિરેચન ઔષધ દોષો વડે સુધારવત્રિસ્થ વિદ્યાદિ વર્તમ્ ૮શા, વિશેષે કરી ગ્રહણ કરેલું થાય છે, ત્યારે જે રોગીને જઠરાગ્નિ પ્રદીપ્ત હોય, જેનો તે લાંબા કાળે થોડું થોડું નીચે જાય છે. કોઠે કઠિન હોય, જેનામાં દેશે ઘણું
સ્થિતિમાં ગરમ પાણી પીધા કરવું તે હોય, અને જે માણસ ઉદાવર્તનો રોગી (દનું) અત્યંત અનુલેમનપણું કરનાર
હોય તેની વિઝાનું પ્રથમ ફલવતિઓ દ્વારા થાય છે. ૭૭
નિર્વાહણ કરવું; એટલે કે પોતાના સ્થાનેથી સંશાધન ઔષધ લ કરનાર થાય તો?
વિઝાને ખસેડી ખેંચી લાવવી; તે પછી રોણો મારો નોર્ધનધતિ ૭૮ | સનેહનથી સારી રીતે સિનગ્ધ અને સ્વેદનથી सशूले मेषजे जन्तोः स्वेदं तत्रावचारयेत्।। સ્વેદયુક્ત શરીરવાળા કરેલા તે રોગીને વૈદ્ય
જે કાળે સંશોધનકારી ઔષધ અપાયું વિરેચનકારી ઔષધ આપવું. ૮૦,૮૧ હોય, તે વેળા તે જે ઉગારયુક્ત થાય એટલે | સમ્યક્ શુદ્ધિ કરનાર ઔષધોનું લક્ષણ ઉપરાઉપરી ઓડકાર જ લાવ્યા કરે પણ | યર મgઃ લેનાજી કર્તા ઉપરના માર્ગે ન જાય કે નીચેના ભાગે | અનાયાધાં નાતિપનં રોષશોધનમ્ ા ૮૨ પણ ન જાય; તેથી (રોગીને અપાયેલું) અધ્યાપન્નકુળો માત્રાગુર્જ કુહંતા તે સંશોધનકારી ઔષધ શુલયુક્ત થઈ પડે તમેશાશ્રમના વ્યક્તિાવેત ૮રૂા. એટલે કે (પેટમાં) જાણે શૂલ ભેંકાતું એ જે સંશોધન ઔષધ મોટા વેગોને હોય એવી પીડા કરનાર થાય છે, ત્યારે | લીધે ક્યાંય પણ વળગી રહ્યા વિના કે સ્થિતિમાં રોગીને વેદનકર્મ કરવું જોઈએ; એંટી રહ્યા વિના સુખેથી પ્રવૃત્તિ કરે એટલે એટલે કે શેક અથવા બાફ આપવાની કે અનાયાસે પોતાનું કામ કરવા માંડે શરૂઆત કરી દેવી જોઈએ. ૭૮
તેમ જ કોઈપણ જાતની પીડા ન કરે, વિરેચનમાં થતી આ બે સ્થિતિના ઉપાયે અતિશય ગ્લાનિકારક પણ ન થાય, દેનું માત્રવિતિ તોૌષધં સિમુદ્ધત્વ ૭૨In | શેાધન કરે, તેમ જ જેના ગુણ તથા પરિણામ અતિપ્રવૃત્ત બીસ્મિન તન્મના વૈપમેરા | આપત્તિરહિત હોય, જે યોગ્ય માત્રાથી યુક્ત કા ૫૩
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |