Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 659

૬૧૮ .
કાશ્યપ સંહિતા–સિદ્ધિસ્થાન
रोन्मादातिसारशोषपाण्डुरोगमुखपाकदुष्टस्तन्यादयः श्लेष्म- અવશ્ય કરવા યોગ્ય ગણાય છે. ૪ व्याधयो विशेषेण महारोगाध्यायोक्ताश्च, तेषु हि વિવરણ : આ સંબંધે ચરકે પણ સૂત્રવમને પ્રધાનતામિથુરું, ફારસેતુમેરે સાથિયરોષ- સ્થાનના ૨૦ મા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કેરોવિનરાવત | જેઓને પીનસ-નાકનો રોગ, | ‘वमनं तु सर्वोपक्रमेभ्यः श्लेष्मणि प्रधानतमं मन्यन्ते કાઢ, ન જવર, રાજયમાં–ક્ષય, કાસ-ઉધરસ, भिषजः । तद्धयादित एवामाशयमनुप्रविश्य केवलं वैकाશ્વાસ, ગલગ્રહ-ગળાનું ઝલાવું, ગલગંડ, લીપદ– रिकं श्लेष्ममूलमपकर्षति । तत्रावजिते श्लेष्मण्यपि शरीહાથીપગું, મેહ, મંદાગ્નિ, વિરુદ્ધ ભજન, અજીર્ણ રાન્તરતા ઢેકવિરાટ પ્રતિમા દ્યન્ત | કફના ખોરાકને અપચો, વિચિકા, અલસક રોગ, વિષ- વધારામાં કે કફના કોઈ પણ વિકારમાં કે કફપ્રધાન પીત-જેણે વિષપાન કર્યું હોય તેને થતા ઉપદ્ર, | રોગોમાં બીજી ચિકિત્સાઓ કરતાં વમનને જ ગરપાત જેણે ગર વિષ પીધું હોય તેને થતા વિકાર, | વૈદ્ય પ્રધાન અથવા મુખ્ય માને છે; કારણ કે જેને સર્પદંશ થયો હોય, જેને ઝેર ચોપડેલ હથિયાર | તે વમન જ સૌ પહેલાં આમાશયમાં પ્રવેશ વાગ્યું હોય કે તેથી જે વીંધાય હાય, અધશોણિત– ' કરીને કેવલ વિકારરૂપ થયેલા કફના મૂળને બહાર જેને નીચેના ભાગે રક્તપિત્ત વહેતું હોય, જેના ખેંચી કાઢે છે; એમ વિકારના મૂળરૂપ એવો તે મોઢામાંથી પ્રસેક-કફની લાળ ઝરતી હોય, જેને | કફ જિતાયો હોય કે દૂર કરાયો અથવા વમન હલ્લાસ–મોળ-ઊબકા આવતા હોય, અરોચક થયેલ દ્વારા બહાર કાઢી નંખાયો હોય ત્યારે શરીરની હોય એટલે કે અરુચિ કે ખેરાક ઉપર અણ- | અંદર ગયેલા કે પહોંચી ગયેલા કફના વિકારો ગમો થયો હોય, અવિપાક એટલે ખેરાકને અપચો અત્યંત શાન્તિને પામે છે.” ૪ થત હેય, અપચી ” નામનો રોગ થયો હોય, વમનને અયોગ્ય વ્યક્તિઓ જેને ઉન્માદ–ગાંડપણ થયું હોય, અતિસાર-ઝાડા- વૃદ્ધીવતા! gquizમતી મળી કુદીને રોગ થયો હોય; શેષરોગક્ષય, પાંડુરોગ, મોઢાનું | તાડપના પુરા નક્ષતા છીછર્વનપાકવું અને દુષ્ટ થયેલ ધાવણ-ઇત્યાદિ કફના રોગો | પુત્રી પ્રવિની કુમr geતમાનિની નારી સૂત્રસ્થાનના ૨૦ મા અધ્યાયમાં ચરકે જે કહ્યા છે. વાતાવરી ધૂડો તૃષ્ણTIણુછવાન્નિતે બધામાં ખરેખર વનકર્મ જ અતિશય પ્રધાન | રોડનુવાસિત સત ક્ષીણોપ- . છે, એમ અહીં સિદ્ધિસ્થાનમાં કહ્યું છે. જેમ ક્યોતિયાટોડતિવૃદ્ધો ગુમgણોઘંટોમાખેતરમાં કરેલા ક્યારાઓની પાળ તૂટી જતાં તેમાં
पत्कर्णरोगशिरःकम्पादितार्धावभेदकसूर्यावर्तरेव
| तीपौण्डरीकशकुनीपूतनामुखमण्डिकार्ताश्च न ભરાઈ રહેલું પાણી વહી જતાં તેમાં વાવેલ શાલિ
વાWાદ | ૬ .. ડાંગર સૂકાઈ ન જાય, એમ બનતું નથી, પણ સૂકાઈ
હે વૃદ્ધજીવક! જે સ્ત્રી પુમ્પિણુ-રજેજ જાય તેમ વનકર્મરૂ૫ ચિકિત્સા કરવાથી ઉપર્યુક્ત |
| દર્શનથી યુક્ત થઈ હય, ઋતુમતી હેઈને પીનસ વગેરે રોગ મટી ન જાય, એમ બનતું જ
માસિક અટકાવને પ્રાપ્ત થઈ હોય, જે સ્ત્રી નથી પણ અવશ્ય માટે જ છે. આ જ પ્રમાણે
ગર્ભિણી કે સગર્ભા હોય, જેને કુટીર્વેદ સુતે પણ ચિકિત્સાસ્થાનના ૩૩ મા અધ્યાયમાં
અપાયો હોય, જેને ધાવણ ઓછું આવતું કહ્યું છે. ૩
હોય, જેનું ધાવણ પચવામાં હલકું અહીં આ વનકર્મ વિષે આ શ્લોકો પણ
હોય, જેનામાં ધાવણ નાશ પામી ગયું મળે છે: અન્ન –
હોય, જેનું બાળક ધાવેલા ધાવણને એકી Blધ છે ............. .... | કાઢતું હોય, જે સ્ત્રી એક્યા કરવાના .......... ...... | ૪ |.
સ્વભાવવાળી હોય, જે સ્ત્રી ઉત્તમ ભાગ્યવતી જે કફની અધિકતાથી થયેલા હાઈ ધનાઢ્ય શ્રીમતી હોય, જે સ્ત્રી હોય છે, તેઓને મટાડવા વનકર્મ જ પિતાને પંડિત માનતી હોય, જેને જઠર કે