Page Text
________________
ત્રિલક્ષણ સિદ્ધિ-અધ્યાય ૨ જે
૫૮૫
અનુવાસન બસ્તિના સમ્યગોગનાં લક્ષણે માં આમ કહ્યાં છે; જેમ કે- દૃશ્રામમોહમસાઅક્સિરીરિક સ્થાન [છિ છત્તિસ્થા | મૂર્છાવિર્તિા વાસ્થનુવાસિતે યુઃ ' જે માણસમાં વત્તાનો મત્તા સાન્તિઃ સ્વાતિરુક્ષ રર અનુવાસનબસ્તિનો જે અતિયોગ થયો હોય તો જે માણસને અનુવાસનબસ્તિ અપાય
તેના આ લક્ષણો જણાય છે; જેમ કે હલાસ-મોળ, તે પછી તેને જઠરાગ્નિ પ્રદીપ્ત થાય, ઉંમર
ઉબકા આવ્યા કરે; મોહ કે મૂંઝવણ અથવા મુઝારે
થાય; પરિશ્રમ વિના થાક લાગે; શરીરમાં શિથિલતા સ્થિર થાય–જુવાની જ રહ્યા કરે,-શરીરની
થાય, મૂછ–બેભાન સ્થિતિ થઈ જાય અને વિક પુષ્ટિ થાય, શરીરના રંગ સુંદર થાય, તિકા એટલે કે પેટમાં અને ગુદામાં જાણે વાઢ થતી મનમાં ધર્ય જણાય, શરીર તથા મનમાં હોય તેવી પીડા થાય.” ૨૩ બળ આવે, વાયુનું અનુલોમનપણું થાય અનુવાસનના અાગનાં લક્ષણે એટલે કે તેના વાયુની સવળી ગતિ ચાલુ વિપુષ્પો જાઢવવું Øવિતા રહે તેમ જ તેના મનને શાંતિ અનુભવાય વેવથુતવૃત્તિ કપ દુરનુવા િ ર ા તે એ લક્ષણો ઉપરથી સમજવું કે તેને એ જે માણસમાં અનુવાસનને દુર્યોગઅનુવાસન બસ્તિનો સમ્યગુયોગ થયો છે. ૨૨ અયોગ કે મિથ્યાગ થયો હોય, તે
વિવરણ: આ સંબંધે ચરકે પણ સિદ્ધિ માણસમાં વિષ્ટભ-મલબંધ-મલમૂત્રની સ્થાનના ૧ લા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે- કબજિયાત, વિઝાનું ગંઠાઈ જવું, રોગની પ્રત્યસર્જી સાથ તૈ૮ રવિવુદ્ધીન્દ્રિયસંપ્રસાઃ વૃદ્ધિ, વિવર્ણતા-શરીરનો રંગ બદલાઈ સ્વમાનવૃત્તિહૃદુતા વરું કૃણાહ્ય વેરા: સ્વનુવાસિતે જો ને શરીરમાં કંપારી તથા વાયુની વૃદ્ધિ યુ જે માણસને અપાયેલ અનુવાસનબસ્તિને
એટલાં લક્ષણો થાય છે. ૨૪ જ્યારે સમ્યગ થાય ત્યારે તેને અનુવાસન દ્વારા અપાયેલું તેલ, વિઝાની સાથે લગારે અટક્યા
વિવરણ: આ સંબંધે પણ સિદ્ધિસ્થાનના વિના અખલિત રીતે બહાર આવે છે; રક્ત આદિ
૧લા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે–અધ:શરીરોધાતુઓની, બુદ્ધિની તથા ઈદ્રિયોની સારી રીત
: बाहुपृष्ठपार्वेषु रुग्रूशखरं च गात्रम् । ग्रहश्च विण्मूत्र
સમીરખાનામસભ્યતાન્યનુવાસિતે હુ: || અનુવાસનને પ્રસન્નતા થાય છે; નિકાનું અનુસરણ એટલે કે નિદ્રા શાંત આવે છે; શરીરમાં લઘુતા-હલકાપણું
સમ્યગ ન થયો હોય પણ દુર્યોગ–અયોગ કે થાય અને શરીર તથા માનસિક બળની પ્રાપ્તિ
મિશ્યાગ થયો હોય ત્યારે શરીરના નીચેના
ભાગમાં, પેટમાં, બન્ને બાજુમાં, પીઠ–વાંસામાં અને થાય છે; તેમ જ મળ-મૂત્રાદિના વેગો સારી રીતે
બન્ને પડખાંમાં પીડા થાય, આખું શરીર છૂટા થાય છે, પણ અટકતા નથી.' સુશ્રત પણ
લૂખું અને ખરટ થઈ જાય અને વિષ્ટા, મૂત્ર આ જ પ્રમાણે કહ્યું છે. ૨૨
તથા વાયુનું રોકાવું કે અટકવું એટલે કે ઝાડોઅનુવાસનબસ્તિના અતિગનાં લક્ષણો
પેસાબ બંધ થઈ જાય છે. ૨૪ વિષાદ્રસ્તૃતિહરિર...................
નિરૂહબસ્તિ-આસ્થાપનના સમ્યોગનાં ..........UIF II ૨૩ .
લક્ષણે અનુવાસનબસ્તિને જે આતોગ થયો शुद्धस्फटिकसंकाशं यदा श्लेष्म विरिच्यते । હોય એટલે વધુ પ્રમાણમાં અનુવાસન વિના મૂત્રપુરા ................. ............. | નેહ જે અપાયો હોય તો તેથી વિષાદ એટલે કે માનસિક ખેદ થાય, તૃપ્તિ જણાય નિહાત્વતા સુનિતા સમુ રજા પણ ખોરાક વગેરે ઉપર રુચિ જ ન થાય
- જ્યારે ગ્લેમ-કફ કે બળખો, શુદ્ધ અને બેચેની જણાય ઈત્યાદિ લક્ષણે
| સ્ફટિકના જે સ્વચ્છ-ચોખો બહાર થાય છે. ૨૩
આવે અને તે પણ મૂત્ર તથા વિષ્ઠા _વિવરણ : ચરકે પણ અનુવાસનબસ્તિના વિના જ બહાર નીકળે, કોઈ પણ ઉપદ્રવ અતિગનાં લક્ષણો, સિદ્ધિસ્થાનના ૧ લા અધ્યાય- | શરીરમાં ન રહે અને ભૂખ ખૂબ લાગે
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |