________________
ધાત્રીચિકિત્સિત-અધ્યાય ૧૮ મે
शङ्खपुष्पी विशल्या च वृश्चिकाली मधूलिका । વાલિમાનિ બ્રામ્હાનિ શુનુવા?િ સુગન્ધિ = ધાર॰ भक्षोटं पनसं भव्यं प्राचीनामलकानि च । શતાવરી વિદ્દારી = મધુવન્ત વિષા(નિષ્ઠા) રo
|
।
..(૪)વાયા ઢાં મવેત્
लवङ्गपुष्पं कर्पूरं स्पृक्काऽथ कटुकाफलम् ॥ २२ ॥ आढकं तिलतैलस्य क्षीरद्रोणं च पाचयेत् । तत् सिद्धं प्रतिसंहृत्य बलातैलं निधापयेत् । घृतभाण्डे दृढे दान्ते .
1
1
૫૬૯
છેાડ, તજ, તમાલપત્ર, ચંદન, ઉશીરવાળેા, ( ખલા, અતિખલા કે નાગબલા ) એય અલા—ખપાટ, એ લવણુ-સ’ચળ તથા સધવ, મારવેલ, ગેાખરું, કાળું નસાતર, દ્રાક્ષ, કડુ, જેઠીમધ, ગજપીપર, કઠ, વાઘનખ-નખલેા, વજ્ર, ઝીણી એલચી, અગુરુ, ગાંભારી, સૂવા, ફાલસા, શંખપુષ્પી, ઇંદ્રપુષ્પી કે કલિહારી, વૃશ્રિકાલીમેંઢાશી`ગની એક જાત, મધુલિકા-ગળેા અથવા પાણીમાં થતા જેઠીમધની એક જાત, ખાટાં દાડિમના દાણા, ગૂગળ વગેરે સુગધી દ્રબ્યા, અખરોટ, ફ્યુસ, ભલ-કમરંગ, પૂર્વમાં થતાં આમળાં, શતાવરી, વિદારીકંદ, મધુપણી —ગળેા અને વિષા ણિકા-મ’ઢાશીંગ-એ ખધાંને અધકચરાં કરી તેઓના ઉકાળા -૨૫૬ તાલા તૈયાર કરવા; પછી તેમાં લવંગનાં પુષ્પ, કપૂર, પૃષ્ઠા અને કડવી તુ'ખડીનાં ફળ કડુ– એ પ્રત્યેક ૪-૪ તાલા નાખી તલનું મૂર્છાિ ત તેલ એક આઠક–૨૫૬ તાલા તથા એક
દ્રોણ-૧૦૨૪ તાલા દૂધ નાખી તેના પાક કરવો; પ્રવાહી મળી જાય ત્યારે તે તૈયાર
થયેલા ખલા તેલને ગાળી લઈ, ઘીના રીઢા મજબૂત વાસણમાં રાખી મૂકવું (અને તેના માલિસ તરીકે ઉપયાગ કરવા ). ૧૧-૨૩
...લાં પ્રશ્નનેજુ(પ્ર)ાયતે ॥ રરૂ॥ મલા—ખપાટનાં મૂળિયાં એક તુલા
૪૦ તાલા, ધાયેલાં ખાંડી-ફૂટી નાખવાં, પછી દશમૂલ, શતાવરી, ગળા, રાહિષ
ઘાસ, રાસ્ના વૃશ્ચિકાલી-મેઢાશીંગના એક ભેદ, પુન વા–સાટોડી, વૃષ-અરડૂસા, સહુ ચર-કાંટા ખસેરિયા, ઉશીર-સુગધી વાળા,
સારિવા-ઉપલસરી, મારવેલ, કાકજધાન અઘેડી, અંશુમતી-મેાટા સમેરવા, આસ ́ધ, ધેાળી માટી કાકડી, કાળુ નસેાતર, નવમાલિકા-માગરા, અતિમુક્તક-નવમલ્લિકામોગરાના એક ભેદ, શાહ્ ગષ્ટા-કાકમાચી કે પિલૂડીની એક જાત કે ચણેાઠી, કેાઠ અને ત્રિફલા–એ બધાં દશમૂલથી આરંભીને જે દ્રબ્યા ઉપર કહ્યાં, તેએના પ્રત્યેકના ચાળીસ ચાળીસ તાલા ભાગેા લેવા; તેમ જ જવુ, ઉપર્યુક્ત બલા તેલના ઉપયાગથી કયા રોગા મટે ? કળથી અને અડદ પણ પ્રત્યેક તેટલા જ शाखागतं कोष्ठगतमस्थिमज्जसिरागतम् । ૪૦-૪૦ તાલા લેવા; પછી તે બધાંને અધ-દિગન્તાવામં હનુસ્તમં શિોશ્રમમ્ । રા કચરાં કરી તેઓનેા એક દ્રોણુ-૧૦૨૪ તાલાવક્ષવધ શોસ્ટાનાતિઽમાિનમ્ II પાણીમાં ક્વાથ કરવા; એ ક્વાથ એક યંત્ર લેવ(માનં ૬ ).. ચતુર્થાંશ ખાકી રહે ત્યારે તેને ગાળી લઈ તેને ફરી અગ્નિ પર મૂકવા અને તેમાં અહી કહેલાં પ્રત્યેક દ્રવ્યેા એક એક પલ-ચાર ચાર તાલા પ્રમાણમાં નાખવાં : જેમ કે (મેદા–મહામેદા) એય મેદાએ, એય હળદરા, એય કાકાલી–ક્ષીરકાકાલી તથા કાકાલી, અરડૂસેા, જીવક, માષપણી —જગલી અડદના
...I
......... | ૨૬ ॥
(ડ)પસ્મારનુમ્માર્ટપૂતનામ્। નૅપૂર્ણ શિસૂનું પ્રખ્ખું માહત "ગુજમ્ રદ્દી અશીતિતિક્ષાનું રોગાન યોનિયોİપ્રવિતિમ્। તોયોષાન પ્રદાન સર્વાનું યજાતેહમોતિ ર૭૪ વૃાં..
......... I
II