Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 558

કુષ્ટ-ચિકિત્સિત–અધ્યાય ૯મે
૫૧૭ આમ કહ્યું છે કે, “યાન્તિાવચારો પશ્ચાત ! હાય તે “એક કુ” કહેવાય છે.” સુશ્રુતે પણ નિદાનકર્વત્રિામવિતાનિ વાપીય સર્વBકિસમવેર | સ્થાનના પાંચમા અધ્યાયમાં આ સંબંધે આમ અને વનિ નિ વિદ્યા, તાન્યતાણાના- | કહ્યું છે કે “કૃUI/ચેન મછરીર ત$ષ્ઠ જેઓને રંગ શરૂઆતમાં ચણોઠીના જેવો હોય, | પ્રવૃત્તિ $8મ્ ”-જે કોઢથી શરીર કાળારાયુક્ત, પણ પાછળથી બધાયે કોઢનાં જેમાં લક્ષણો
રતાશથી યુક્ત થઈ જાય, તેને વૈદ્યો “એક કષ્ટ” હોય અને ઘણું પાપી લોકોને બધાયે કઢરોગો નામને કાઢરોગ કહે છે.” એમ એકકુષ્ટ કઢનું થવાનો સંભવ હોય છે, તેથી જેઓને લક્ષણ કહ્યા પછી અહીં મૂળમાં “વિપાદિકા” રંગ અનેક પ્રકારના હોય તેઓને “કાકણક” નામના કોઢનું આવું લક્ષણ કહ્યું છે કે જેનાથી નામને કોઢરોગ જાણો; અને તે “કાકણક” હાથ, પગ, અંગૂઠા, હઠ તથા પગની પીડા-જે સંબંધે નિદાનસ્થાનના પાંચમા અધ્યાયમાં સુશ્રત ધા ફાટી જાય છે, જેમાં સ્ત્રાવ તથા વેદના પણ પણ આમ કહ્યું છે કે-“ત્તિ×સદભૂતીવ- સાથે હોય છે, પરંતુ જેમાં પાક થતો નથી, તેને રહori | જે કાઢ ચાઠીના કલ જેવા | વિપાદિકા' નામના કાઢ કથા છે. ચરક પણ
અતિશય રાતા તથા કાળા હોય તેને “કાકણ” | ચિકિત્સાસ્થાનના ૭મા અધ્યાયમાં આ સંબંધે નામે કહે છે. ' એમ તે કાકણક કુછને કહ્યા પછી આમ કહ્યું છે કે, “વૈવારિ વળવા તીવ્ર અહીં મૂળમાં “ચર્મદલ' કોઢને કહ્યો છે. આ વેદનમ્ !”—જેમાં હાથપગ ચિરાઈ જાય છે અને સંબંધે ચરકે પણ ચિકિત્સાસ્થાનના ૭ માં | તીવ્ર વેદના થાય છે, તે ‘વૈપાદિક’ નામને અધ્યાયમાં આમ કહેલ છે કે–ર સçસપોર્ટ કઢરોગ કહેવાય છે. 'સુશ્રુતે ૫ણું નિદાનસ્થાનના सरुग् दलति चापि यत् । तच्चर्मदलमाख्यातं संस्पर्शा- પાંચમા અધ્યાયમાં આ સંબંધે આમ કહ્યું છે કે સમજે છે જે કાઢ રાતો. ચેળવાળો. કલા વિવિછા પાયમેવ ”— વિપાદિકા નામને કોઢ સહિત, પીડાયુક્ત હોઈ દળિયાંરૂપે વીખરાઈ જાય પગમાં જ થાય છે જેથી પગ ફાટી જાય છે. આ છે, તેને “ચર્મદલ” નામનો કોઢ કહે છે. તેને
સુશ્રતવાક્ય ઉપર ડહૂણે આવી ટીકા લખી છે:
'इयमेव विचर्चिका पादगता यदा स्यात् तदा विचर्चिकाસ્પર્શ પણ સહન થઈ શકતું નથી, એમ કહેવાય
સંજ્ઞા વિહાય વિપતિવાસંશાં કાણોતીવર્થઃ -આ કેઢછે.” સુશ્રુતે પણ નિદાનસ્થાનના પાંચમા અધ્યાય
રોગ જ્યારે પગમાં થાય છે, તેથી જ્યારે પગ ફાટી માં આ સંબંધે આમ કહ્યું છે કે-યુર્વેન ઇટૂ
જાય છે, ત્યારે પોતાનું “વિચર્ચિકા' નામ છોડી व्यथनौषचोषचोषास्तलेषु तच्चर्मदलं वदन्ति । न था દઈ ‘વિપાદિકા” નામને પામે છે.” એકંદર હાથપગના તળિયામાં ચેળ, પીડા, દાહ તથા “વિચર્ચિકા” કોઢ જ્યારે પગમાં થાય છે, ત્યારે શોષ થાય છે. તેને વિઘો “ચર્મદલ' નામને કોઢ | તે જ કાઢ “વિપાદિકા” નામે કહેવાય છે. વસ્તુતઃ કહે છે. એકંદર આ કાઢ માણસેના હાથ-પગ- બધા રોગોની અજ્ઞાનતાને લીધે જ્યારે ઉપેક્ષા કરાય ના તળિયામાં થાય છે. આમ તે ચર્મદલ કુષ્ઠને
છે, તેથી જ અસાધ્ય બને છે; અને એમ અસાધ્ય કહ્યા પછી અહીં મૂળમાં “એકકુઝ” નામે કુષ્ઠરોગ
બનેલા રોગો જ માણસને આખરે મારી નાખે કહ્યો છે, જેની ઉત્પત્તિ વિસર્ષ રોગમાંથી થાય છે,
છે; એ કારણે પોતાનું હિત ઈરછનાર માણસે, તેથી જ તે વિસર્ષણ એટલે ફેલાવ પામવાના હરોઈ રોગની તાત્કાલિક ચિકિત્સા ચાલુ કરી
સ્વભાવવાળો હોય છે; તેમ જ સ્રાવ, વેદનાથી | ટેવી જોઈએ. જેથી તે કોઈ પણ રેગ બેદરકારીથી તથા કૃમિઓથી યુક્ત હોય છે. આ સંબંધે ચરકે
અસાધ્ય ન થાય. ચિકિત્સાસ્થાનના ૭મા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે,
| कुष्ठेष्वादौ वातोत्तरेषु घृताच्छपानमनेकशो 'अस्वेदनं महावास्नु यन्मत्स्यशकलोपमम् । तदेककुष्ठं... मण्डान्तरितं प्रशस्यते, तिक्तसर्पिष इतरोत्तरयोः, જે કોઢ વેદના રહિત (અથવા અવે પાઠ હોય વમવિશ્વનાથ (પ).... •••••••••• તો સ્વેદ એટલે પરસેવાથી રહિત ) હોઈ મેટા
••• ••• ••• • • ••• ••• ••• • • • • ••• ••• • • • ••••••• પ્રદેશમાં થનાર હોય અને માછલાંના શકલભીંગડાંની ઉપમાને ગ્ય એટલે કે તેના જેવો હરકોઈ વાતેત્તર એટલે વાતપ્રધાન કે
I
,
,
,