________________
જાતિસૂત્રીયશારીર-અધ્યાય ૫ મે
૪૩૫
પર સુવાડી દઈ કે પ્રસવ માટેનું જોર કરવાની અપાનવાયુ, મૂત્ર કે વિઝાના વેગો આવ્યા ન હોય તે ગર્ભિણી પાસે શરૂઆત કરાવવી જોઈએ; અને તેઓને આવવાને કાળ પણ પ્રાપ્ત થયો ન તેમ જ કઈ અનુકુળ સ્ત્રીએ, તે સગર્ભા સ્ત્રીના હેય, છતાં તે વેગોને (બળ કરી) લાવવા પ્રયત્ન ડાબા કાનમાં આ મંત્ર જપવો જોઈએ? | કરે, તો તે માણસ એ વેગોને મેળવતો કે લાવી क्षितिर्जलं वियत् तेजो वायुविष्णुः प्रजापतिः ।
શકતો નથી; અથવા મહાકષ્ટ કે મુશ્કેલીએ તે
વેગોને મેળવે કે લાવી શકે છે; તે જ પ્રમાણે, જેને सगभी त्वां सदा पान्तु वैशभ्यं च दिशन्तु ते ।।
પ્રસવકાળ પ્રાપ્ત થયો ન હોય, એવા ગર્ભને प्रसुव त्वमविक्लिष्टमविक्लिष्टा शुभानने ।
પ્રસવ કરવા માટે જે સગર્ભા સ્ત્રી જેર કર્યા કરે. कार्तिकेयद्युतिं पुत्रं कार्तिकेयाभिरक्षितम् ।।
તેનું એ જોર વ્યર્થ થાય છે (એટલું જ નહિ, –પૃથવી, જળ, આકાશ, તેજ, વાયુ, વિષ્ણુ અને
પણ સમય વિના તે જે કરવાથી તેવું જોર પ્રજાપતિ ગર્ભ સહિત તારી હમેશ રક્ષા કરે;
કરવાથી ઊલટું નુકસાન થાય છે;) વળી તે જ હે સુંદર મુખવાળી સ્ત્રી! તું લગારે કલેશ કે દુઃખ
પ્રમાણે એ છીંક વગેરેના વેગો આવ્યા હોય છતાં પામ્યા વિના, કાર્તિકેયના જેવી કાન્તિવાળા અને
તેઓના એ વેગોને જો રોકવામાં આવે તો તે કાતિ કેય વડે ચારેબાજુથી રક્ષાયેલા કલેશરહિત પુત્રને
એના નાશ માટે જ થાય છે એટલે કે તેથી તે પ્રસવ કર.” એમ તેને મંત્ર સંભળાવ્યા પછી પણ તે માણસ પોતાને વિનાશ જ કરી રહ્યો છે; તાનાં યથોનાઃ શ્રિયોગનુષ્ય – નાતાવર્મા | તે જ પ્રમાણે જેને પ્રસવકાળ પ્રાપ્ત થઈ ચૂક્યા હોય પ્રવાહિકા, યા દ્યના તાવઃ ઘવાયતે થથેમેવાસ્થાત- | તેવા ગર્ભના (પ્રસવકાળની વેદના કે વગો આવે ઋી મતિ, પ્રજ્ઞા જાથા વિકૃતિમાપની શ્વાસોરારદોષ- ત્યારે) પ્રસવ માટે કરવાનું જોર જે ન કરાય ગ્રીસ$T વા મત, યથા હિ ક્ષયૂારવાતમૂત્ર- | તો તે પણ સગર્ભા સ્ત્રીને નાશ જ કરનાર થાય પુરીષાનું પ્રયતમાનો વઘાસચાન રુમતે બ્રેનછે; માટે તે (પ્રસવપરાયણ) ગર્ભિણ સ્ત્રીને વાગવાનોતિ તથાડના તિરું રમમાં પ્રવાહમાંગા, યથા તેની સારવાર કરનારી સ્ત્રીઓએ આમ અવશ્ય चैषामेव क्षवथ्वादीनां सन्धारणमुपधातायोपपद्यते तथा
કહેવું જોઈએ કે, “જેમ અમે કહીએ છીએ તેમ જ प्राप्तकालस्य गर्भस्याप्रवाहणं सा यथानिर्देशं कुरुम्वेति
તું કર” પછી એ સ્ત્રીઓના કહેવા પ્રમાણે કરતી वक्तव्या, तथा च कुर्वती शनैः शनैः पूर्व प्रवाहेत ततोऽ
| એ ગર્ભિણી સ્ત્રી, પ્રથમ તે ધીમે ધીમે જ પ્રવાનન્તરં વáત્તર તથા રઘવારHITયાં બ્રિાયઃ રાäર્યું હણ એટલે કે પ્રસવ માટે કરવાનું એર કર્યા કરે 'प्रजाता प्रजाता धन्यं धन्य पुत्रम्' इति, तथाऽस्था
અને તે પછી ગર્ભ જેમ જેમ નીચે આવતો ગાયત્તે પ્રાણા-જેઓના ગુણે પ્રથમ કા | જાય તેમ તેમ ખૂબ વધુ પ્રમાણમાં જેર કરે. છે, એવી તે (પારવારરૂપ) સ્ત્રીઓ (પ્રસવ માટે
એમ તે સગર્ભા સ્ત્રી જ્યારે જોર કરી રહી તૈયાર થયેલી ) એ સગર્ભા સ્ત્રીને તે વેળા આવી હોય ત્યારે ત્યાં હાજર રહેલી પેલી સ્ત્રીઓ, આવા શિખામણ આપે કે “જો તને પ્રસવકાળની વેદનાઓ
શબ્દ કર્યા જ કરે કે, “ધન્ય છે, ધન્ય છે; તું ન થતી હોય તે તું પ્રસવ માટે પરાણે જોર ન
પ્રસવ કરી ચૂકી છે; તેં ધન્યવાદપાત્ર પુત્રને જન્મ કરીશ, કારણ કે પ્રસવકાળની વેશે કે વેદનાઓ
આ છે” એવા શબ્દોને સાંભળતી એ સુવાથતી ન હોય તે વેળા જે સગર્ભા સ્ત્રી, પ્રસવ માટે
વડી સ્ત્રીના પ્રાણ હર્ષને લીધે પુષ્ટ તથા તૃપ્ત થાય જે જોર કરે તો તેનું એ કર્મ વ્યર્થ જ થાય છે;
છે. એમ તે સ્ત્રી હર્ષ પામે ત્યારે તેને ગર્ભ એટલું જ નહિ, પરંતુ એ સ્ત્રીની પ્રજા કે સંતાન
એકદમ બહાર આવી જાય છે. અને તે ગર્ભ વિકત–બેડોળ અથવા કોઈ ખેડખાંપણવાળ
બહાર નીકળી જાય તે પછી એ સ્ત્રીના ગર્ભાશયજન્મે છે; તેમ જ શ્વાસ, ઉધરસ, શેથ-જોજો કે ની અંદર જે આર બાકી રહી ગઈ હોય તેને ક્ષયરોગ અથવા બરોળના રેગવાળી તે પ્રા | બહાર કાઢી નાખવાની વિધિ આમ કરવી જોઈએ : જન્મે છે. જેમ કેઈ માણસ છીંક, ઓડકાર, | ગર્ભ બહાર નીકળી આવે ત્યારે તે સ્ત્રીની પરિસ્ટ
-
૫