________________
જાતિસૂત્રીયશારીર-અધ્યાય પામે
૪૧૭
નર્મદા માવા વા વા યોનિનાદ્યન્ત તથાં તલ્લાં વોનૌ | તેઓને પેયા આદિના ક્રમપૂર્વક સ્વાભાતથા તથા રૂપા મતિ, તટુ યથા–નારગતતાત્ર. | વિક ભજન પર લાવવાં જોઈએ. એમ તેઓ ત્રપુરાસાન્યાસિનાનાનિ તેવુ તેવુ મધૂછવિપુ બરાબર શુદ્ધ થઈ જાય ત્યારે વધે તેઓના તાનિ ય મનુષ્યવિશ્વમાં તે તો મનુષ્પવિપ્રદેશ | આસ્થાપન તથા અનુવાસન બસ્તિ દ્વારા પણ ઉપગાયત્તે, તમાત સમાચામવઃ સન્ સ નર્મો મનુષ્ય- ચાર કરવા જોઈએ; તેમ જ પુરુષને મધુર વિથળ ગાયતે, મનુષ્યો મનુષ્યામવ રૂલ્યુચ્યતે | ઔષધથી સંસ્કારી કરેલા ઘીનું તથા દૂધનું સેવન તયોનિવા’–પ્રાણીઓની યોનિ ચાર હોય છે. એક કરાવવું; પણ સ્ત્રીને તે (ઔષધપકવ) તેલનું જરાયુ, બીજી અંડ, ત્રીજી સ્વેદ અને ચોથી તથા અડદનું ખાસ સેવન કરાવવું જોઈએ. ઉભિભેદ. એ ચારે પ્રકારની યોનિઓમાંની એક એક અષ્ટાંગસંગ્રહમાં પણ આ સંબંધે આમ કહ્યું છે કે યોનિ ખરેખર અસંખ્યાત ભેદોવાળી થાય છે; | વિતતુ છતલવદિમંધુરૌષધક્ષાઃ પુષ, તૈન કારણ કે પ્રાણીઓની તે તે આકતિઓના ભેદો જ | નાર પિત્તશ્ચ મોઃ | ઘી અને દૂધથી યુક્ત કરેલ અગણિત હોય છે; તેમાં જરાયુ કે ઓરથી ઉત્પન્ન મધુર ઔષધના સંસ્કારો વડે પુરુષના ખાસ થતાં પ્રાણીઓના તેમ જ અંડ કે ઈંડાંમાંથી ઉત્પન્ન ઉપચારો કરવા અને પિત્તવર્ધક ઔષધયુક્ત) તેલો થતાં પ્રાણીઓના આ ગર્ભકર ભાવે જે જે તથા માં વડે સ્ત્રીના પણ ખાસ વધુ ઉપચાર યોનિમાં કે ગર્ભની ઉત્પત્તિના કારણમાં પ્રાપ્ત થાય કરવા જોઈએ. ૩ છે, તે તે નિમાં તેવા તેવા પ્રકારનાં રૂપોવાળા
ગર્ભાધાન એગ્ય કાળ થાય છે; જેમ કે મીણમાંથી બનાવેલ આકૃતિ
यथा च पुष्पमध्ये फलमनिवृत्तं सुसूक्ष्ममદ્વારા માટીમાંથી બનાવેલ છે તે જુદાં જુદાં બીબાં- |
| स्ति न चोपलभ्यते, यथा चाग्नि रुषु सर्वगतः એમાં સોનું, રૂપું, ત્રાંબું, કલઈ કે સીસું જ્યારે
प्रयत्नाभावान्नोपलभ्यते, तथा स्त्रीपुंसयोः शोणि(તપાવી–ઓગાળીને) સિંચવામાં કે રેડવામાં આવે
तशुक्रे कालावेक्षे स्वकर्मावेक्षे च भवतः । षोडત્યારે તે ઓગળેલ સોનું વગેરે ધાતુઓ મનુષ્યાકૃતિ | સાવર શોતિર્મશે ઘમવત - બીબામાં સીંચાઈને મનુષ્ય શરીર રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે, | જ િવદા[વરોનાવાશે pm મવત તિ તો પણ મનુષ્યાકૃતિમાં મનુષ્ય શરીર રૂપે તે ઉત્પન્ન થાય છે
પરિપત્ ા ક II છે. અને એમ તેની એ મનુષ્યયોનિ કે મનુષ્ય તરીકે
જેમ પુષ્પમાં ફૂલ તૈયાર થયું ન હોય, ઉત્પન્ન થયાનું કારણ હોવાથી મનુષ્યમાંથી જ ઉત્પન્ન
છતાં અતિશય સૂક્ષ્મ સ્વરૂપે તે રહેલું જ થઈને તે ગર્ભ “મનુષ્ય” એમ કહેવાય છે. પરંતુ
હોય છે, પણ તે સ્થૂળરૂપમાં મળી શકતું ગર્ભની ઉત્પત્તિમાં કારણ એવાં દંપતી કે સ્ત્રીપુરુષ
નથી; તે પ્રમાણે લાકડામાં અતિસૂમરૂપે (રોગી હોઈને) ગર્ભને ઉત્પન્ન કરવામાં જે અશક્ત
અગ્નિ પાસ વ્યાપીને રહેલે જ હોય છે, હોય છે તેઓને સશક્ત બનાવવા માટે તેઓની ચિકિત્સા કરવી જોઈએ; આ સંબંધે ચરકે પણ
તે જ પ્રમાણે સ્ત્રી-પુરુષના વીર્યમાં તથા શારીરના ૮ મા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે
આર્તવમાં ગર્ભ પણ અતિ સૂક્ષ્મરૂપે રહેલો अथाप्येतौ स्त्रीपुरुषो स्नेहस्वेदाभ्यामुपपाद्य वमनविरे
| હાઈ અમુક ચોગ્ય પરિપકવકાળની અપેક્ષા નનાભ્યાં સંશોથ્ર મેળ પ્રક્રતિનાપાત, સંશથ્વી | કે જરૂરિયાત ધરાવે છે; તેમ જ પોતાનાં જાથાપનાનુવાસનાખ્યામુપાતિ, ૩૫૪ મધુરૌષધ- કર્મફળના ઉદયકાળની પણ અપેક્ષા કે સંસ્કૃતામ્યાં પુરુર્ષ, ત્રિયં તુ તૈHISાખ્યા હવે | જરૂરિયાત ધરાવે છે, કારણ કે પુરુષ અને એવાં એ સ્ત્રીપુરુષ બન્નેને પ્રથમ તે સ્નેહન તથા સ્ત્રી જ્યારે સોળ વર્ષની ઉંમરનાં થાય સ્વેદનકર્મ કરાવવાં જોઈએ; અને તે પછી વમન છે ત્યારે જ તેઓના વીર્યમાં તથા આર્તન તથા વિરેચન ઔષધો દ્વારા સંશોધન કરાવી | વમાં ગર્ભની ઉત્પત્તિ કરવાનું સામર્થ્ય અનુક્રમે પ્રકૃતિને પમાડવાં જોઈએ એટલે કે, ઉત્પન્ન થાય છે; છતાં તેટલા સમયની પહેલાં
કા ૨૭