________________
૩૯૮
કાશ્યપ સંહિતા-શારીરસ્થાન
૪થા અધ્યાયમાં કહ્યું છે કે, “તમે માઉસ અઃ ઋાના તથા નર્મ, તમારા રામ નામાવત્તિ . सर्वभावैराप्याय्यते, तस्मात्तदा गर्भिणी सर्वाकाः मद्भवत्योजसोऽनवस्थितत्वात् ; तं चैवमभिसमीक्ष्याष्टमं
તતHI મવતિ ' સાતમા મહિનામાં ગર્ભ શરીરના | માસમણૂમિવાવક્ષરે રા: I'-આઠમા મહિનામાં સર્વ ભાવોથી વધુ ને વધુ પુષ્ટ થતો જાય છે, તેથી ગર્ભ માતાથી અને માતા ગર્ભથી રસવની એ કાળે સગર્ભા સ્ત્રી ઘણી થાકેલી લાગે છે; પરંતુ | નાડીઓ દ્વારા પરસ્પર વાર વાર એ જસુ ગ્રહણ સૂBતે સાતમા મહિનામાં ગર્ભની સ્થિતિ આવી | કરે છે. કેમ કે તે વેળા ગર્ભ સંપૂર્ણ તૈયાર વર્ણવી છે કે, તમે સકૃત્યવિમ . પ્રચંnતરઃ || થયો હોય છે. તેથી એ વેળા ગણિી વારંવાર સાતમા મહિનામાં ગર્ભનાં બધાં અ ગો ઉપાગોને હર્ષ થી યુક્ત થાય છે અને વારંવાર ગ્લાનિ પામે વિભાગ સ્પષ્ટ પ્રકટ થઈ જાય છે. ૭
ઈ-ઝાંખી થઈ જાય છે. તે જ પ્રમાણે ગર્ભ પણ આઠમા મહિનામાં સગર્ભાની સ્થિતિ |
તે વખતે વારંવાર હર્ષ અને કલાનિ પાસે કરે अष्टमे गर्भिणीगर्भावाददाते परस्परम् ।
છે. એ કારણે તે સમયે ગર્ભને જન્મ થાય ओजो रसवहायुक्तेः पूर्णत्वाच्छलयत्यपि ॥८॥
તે ઓજસ સ્થિતિ વધુ અસ્થિર હોવાને લીધે
વિનાશકારક અથવા ઉપદ્રવયુક્ત કે સંકટગ્રસ્ત બને तस्मात्तत्र मुहुग्लाना मुहुर्हृष्टा च गर्भिणी।
છે. એ અભિપ્રાય તરફ ધ્યાન આપીને કુશળ વૈદ્યો अत्ययं चाप्नुते तस्मान्न मासो गण्यतेऽष्टमः ॥९॥
આઠમા મહિને અગણ્ય એટલે કે પ્રસવ માટેના આઠમા મહિનામાં ગર્ભિણી સ્ત્રી તથા | યોગ્ય કાળ તરીકે ન ગણવા ય કહે છે-આઠમા ગર્ભ–એ બન્ને જણ રવાહી નાડીના ચાગથી- | મહિનાને પ્રસવ માટે અયોગ્ય કહે છે; પરંતુ તે દ્વારા પરસ્પર-સામસામા એજને ગ્રહણ એ આઠમો મહિનો પૂર્ણ થયા પછીના (નવમાથી કરે છે અને પૂર્ણપણાને લીધે એકબીજાને માંડી છેક બારમા સુધીના) મહિનાઓને પ્રસવ છળે પણ છે એટલે કે એકબીજાને ઓજસ માટેના યોગ્ય કાળ તરીકે ગણે છે. સુશ્રુતે પણ પૂરું પાડવામાં અપૂર્ણતા પણ રાખે છે, | શારીરના ત્રીજા અધ્યાયમાં આ સબ પે કહ્યું જેથી પરિપૂર્ણ ઓજસ પણ પહોંચાડી શકતાં છે કે, “અgsfથામયોગ: તત્ર સાતક્ષેત્ર નીવેન્નિનથી. તે કારણે ગર્ભિણી સ્ત્રી વારંવાર ગ્લાનિ | રોનાવાને તમાd/ચ, તતો વઢિ માંસૌનમળે ટ્રાપામે છે અને વારંવાર હર્ષ પણ પામે છે- ' યેત I'-આઠમા મ હનામાં ગર્ભનું ઓજસ અસ્થિર એટલે કે કોઈ વાર એજસ બરાબર મળી હોય છે તેથી તે આઠમા મહિનામાં જન્મેલે ગર્ભ રહે છે ત્યારે આનંદી બને છે અને કઈ એજસથી રહિત હેવાના કારણે અને રાક્ષસના વાર ઓજસ બરાબર મળતું નથી, તે ગ્લાનિ | ભાગરૂપ ગણાતો હેવાથી જીવતું નથી. એ કારણે પામે છે–એમ ગર્ભની તથા સગર્ભાની બની ! આઠમા મહિને બાળકને જન્મ ન થાય તે માટે સ્થિતિ થયા કરે છે, અને કઈ વેળા તે વૈધે રાક્ષસને ઉદ્દેશી માંસથી મિશ્ર કરેલા ભાતનું ગર્ભને પરિપૂર્ણ ઓજસ ન મળે તે અત્યય- | બલિદાન અપાવવું જોઈએ ૮,૯ - નાશ પણ પામી જાય છે. તે કારણે એ - નવમા વગેરે મહિનામાં આઠમો મહિને પ્રસવકાળ માટે યોગ્ય ગભજન્મની ગ્યતા ગણાતું નથી. ૮,૯
| नवमादिषु मासेषु जन्म चास्य यथाक्रमम् । વિવરણ: આ સંબંધે પણ ચરકે શારીરના પૂવવેહ9તે મેં જર્માવાણુણIણુણમ્ II ૨૦ ચોથા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે, “મને મારિ જ્ઞાતા મતિ તાવ વાવતિ બીપિવામાં -गर्भश्च मातृतो गर्भतश्च माता रसवाहिनीभिः संवाहि- | इति ह माह भगवान् कश्यपः जीवकं प्रति ॥११
નીમિર્મદુતોઃ પરસ્પરત આવા ગર્મણાસંપૂર્વત્થાત, | એ કારણે નવમા વગેરે મહિનામાં આ - તમારા ગળી મુદ્રાયુ મવતિ - | બાળકને જે અનુક્રમે જન્મ થાય છે તે યોગ્ય