________________
કાશ્યપસહિતા–સૂત્રસ્થાન
૩૪
www
|
ચક્ષુષી, ઋવા મહોરવાના યંસંવÀષવનતાત્રા નાસિı, મહદ ગુરુનિવિટ્ટર્ન્તમાણ્યમ્, આયામવિસ્તારોવવન્ના રજ્ના તન્વી પ્રકૃતિવર્ણયુક્ત્તા ગિદ્દા, ફળ ચુસ્તોન્નયમૂલ્મોવપ× ર તાલુ, મહાનવીન: નિ ધોડનુનાવી શમ્મીસમુથો ધીઃ સ્વર:, નાતિશ્રૃષ્ટૌ નાતિટ્ટ શાવાસ્યપ્રજ્ઞાનૌ રજ્ઞાવોૌ, મલ્યો હનૂ, વૃત્તા નાતિમહતી પ્રીવા, ન્યૂદમુનિતમુરઃ, મૂઢ નન્નુ પૃષ્ઠવંાક્ષ, વિષ્ટાન્તરી સ્તનૌ, અપાતિની સ્થિરે પાર્થે, ઘૃત્તરપૂર્વાયતો યાદૂ સથિની અનુલ્યશ્ર, મહદુપચિત પાળિવાતું, સ્થિવૃત્તાઃ નિષ્ણાતામ્રાસ્તુકા: ધૂમ ારા: ગા:, પ્રક્ષિળાવર્ત્ત સોત્સઙ્ગા ન નામિ, ૩રત્રિમાટીના સમા સમુપતિમાંસા ટી, ઘૃત્તૌ સ્થિરોવશ્વિતમાંથી નાહ્યુન્નત નાથવનતૌ स्फिचौ, अनुपूर्व वृत्तावुपचययुक्तावूरु नात्युपचिते नात्यવિતે ળીવયે, પ્રવૃતસિસ્થિતથી છે. નાથુપતિૌ નાચિતો ખુલ્લો પૂર્વે વિષ્ણુળી વાટી ચૂર્વાવારી, પ્રકૃતિયુજ્ઞાનિ વાતમૂત્રપુરાવાળિ તથા ઘુઘ્નનાગરળાયાસમ્મિતવિતતનપ્રદળાનિ ચ વિચિન્ધવ્યનુત્તમપ્તિ તપિ સર્વ પ્રકૃતિયુક્ત્તમિટ્ટ, વિપરીત પુનરનિષ્ટમ્ , તિ રાŕયુરેક્ષળાનિ । બાળકનું નામ પાડ્યા પછી તેના આયુષનું માપ જાણવા માટે તે બાળકની પરીક્ષાની શરૂઆત કરવી. તેમાં લાંબું આયુષ ધરાવતાં બાળકાનાં આનચે કહેવાતાં લક્ષા ઢાય છે : જે બાળકના વાળ પ્રત્યેક અલગ અલગ મૂળવાળા, કામળ, આછા, સ્નિગ્ધ કે ચળકતા હોય, અતિશય બુધાયેલ મૂળવાળા અને કાળા હેાય તે સારા ગણાય છે. જેની ચામડી સ્થિર તથા ખૂબ ધાટી અને જાડી હોય (તેમ જ રિનગ્ધ ચળકતી હોય ) તે સારી ગણાય છે જેનું મસ્તક સ્વાભાવિક પ્રમાણથી કંઈક અધિક માપવાળુ હોય છતાં શરીરને યાગ્ય હોઈ છત્રની ઉપમાવાળુ હેાય; જેનું લલાટ વિશાળ, દૃઢ, એકસરખું, સારી રીતે વહેલી લમાંતી સંધિએવાળું, ઊર્ધ્વરેખારૂપ ચિહ્નવાળું, ચારે બાજુ પુષ્ટ, કરચલીએવાળું તથા અર્ધ ચંદ્રાકાર હોય; જેના બન્ને કાન જાડા, વિશાળ, એક સરખી પીઠવાળા ( એટલે કે જ્યાં કાનનેા સંચાગ હોય છે તે વિશાળ અને એક સરખા હૈાય) અને તે કાન પાછળના ભાગમાં નીચા નમેલા, સારી રીતે "ધ ખેસતા કાનનાં
|
|
ભૂટિયાંવાળા અને મેાટા છિદ્રવાળા હોય; જેની બન્ને ભમ્મર કંઈક લાંબી, એકખીજી સાથે નહિ મળેલી, એક સરખી, ધાટી રુંછાડથી યુક્ત તથા મેટી હાય; જેનાં નેત્રો એક સરખાં હાઈ સરખી રીતે જોનારાં, સારી રીતે સ્થપાયેલાં, તમેલાં તથા સ્થિરપણે જોનારાં હોય; વળી એ નેત્રોના કાળાધેળા ભાગ બરાબર સ્પષ્ટ હાય, બળવાન હેાય, તેજથી યુક્ત અને સુંદર પાપચાં તથા અપાંગ-કટાક્ષ કે ખૂણાઓથી યુક્ત હોય; જેની નાસિકા સીધી, લાંબા શ્વાસ લેનારી, ઊંચી દાંડીવાળી અને કંઈક નીચા નમેલ અગ્રભાગવાળી હોય; જેનુ* માઢું મોટું, સીધું તથા સારી રીતે ઘટ્ટ એવા દાંતની પંક્તિવાળું હેાય; જેની જીભ યોગ્ય લંબાઈ તથા વિસ્તારથી યુક્ત, લીસી, સુંવાળી, ચીકાશયુક્ત અને પાતળી હોય; તેમ જ પ્રકૃતિયુક્ત એટલે સ્વાભાવિક ધેાળાશથી યુક્ત રતાશવાળી હેાય; જેવું તાળવુ` પણ સ્વાભાવિક સુંવાળું, યોગ્ય પુષ્ટતાવાળું', ઉષ્ણુ તથા રતાશવાળુ હાય; જેના સ્વર માટે, દીનતારહિત, સ્નિગ્ધ, પડધા પડે એવા, ગંભીર, નાભિપ્રદેશમાંથી ઉત્પન્ન થન ૨ તથા ધીર હેાય; જેના બે હોઠ જાડા ન હાય; તેમ જ ધણા પાતળા પણ ન હોય, મેઢાને બરાબર ઢાંકી દે તેવા અને લાલ રંગના હાય; વળી જેની હડપચી મેાટી હાય, જેની ડાક ગાળ તથા અતિશય વિશાળ ન હેાય, જેની છાતી અતિશય વિશાળ તથા પુષ્ટ હેાય; જેની છાતી તથા ગળાની સંધિ–હ ંસડી ગૂઢ હોય એટલે બહાર દેખાતી ન હોય; તેમ જ જેને મેરુદંડ અથવા પીઠની દાંડી પણ ગૂઢ હાઈ બહાર દેખાતી ન હોય; જેનાં બન્ને સ્તન વચ્ચે ધણું અંતર હોય, જેનાં પડખાં ખભાની નીચે ગયેલાં હાઈ ને સ્થિર હોય, બન્ને બહુ ગાળ, ભરાવદાર અને લાંબા હેાય; જેના હાથપગ મોટા અને ખૂબ ભરાવદાર હોય; જેના નખ સ્થિર, ગાળ, ચળકા, લાલ, ઊંચા તથા કાચબાના જેવા ઉન્નત હોય; જેની નાભિ જમણી તરફ વળાંકવાળી હાઈ કે વચ્ચેના ભાગમાં ઊ'ડી હેાય, જેની ક્રેડ હાતીના માપ કરતાં ત્રીન ભાગે એછી હેાય; ( એટલે કે પુરષની છાતીનુ