________________
કાશ્યપ સંહિતા-સૂત્રસ્થાન
નાઓમાં પેઢાંની બહાર ઊગી પ્રકટી નીકળે | દાંત ઘટ્ટ હોય છે અને સ્થિર સ્વભાવવાળા છે, તેટલાં જ વર્ષોમાં એ દાંત પડી જઈ ફરી | પણ હોય છે. વળી દાંતનું સૌ પહેલાં ઉત્પન્ન છે. એ બધા દાંતમાં ઉપરની પંક્તિની ઊંડાણમાં સિંચન થવું, મૂર્તિમાન થઈ વચ્ચેના બે દાંત શ્રેષ્ઠ હાઈરાજદન” એટલે કે | પ્રકટ થવું, સંપૂર્ણ ઊંચે આવી બહાર દાંતના રાજા કહેવાય છે અને તે બન્ને પવિત્ર | નીકળવું, વધવું, પડવું, ફરી ઉત્પન્ન થવું, છે. એ કારણે તે બેમાંથી એક પણ ખંડિત | બરાબર આવી ગયા પછી સ્થિર થવું, તે પછી થાય કે પડી જાય ત્યારે તે માણસ પિતૃઓનું | ચારે બાજુથી ઘસારે થે, હાલવા માંડવું શ્રાદ્ધ કરવા લાયક ગણાતું નથી, કેમ કે | અને દુર્બળ થઈ છેવટે નીકળી પડવું–એ તે માણસ અપવિત્ર થયેલો ગણાય છે. એવું બધું અમુક જાતિને અનુસરી સિંચન, બન્ને વચ્ચેના દાંતની બેય બાજુ, બેય | સ્વભાવ, માતાપિતાના અનુસરણ તથા પડખે પણ જે બે દાંત રહ્યા હોય છે તે પિતાના કર્મના વિશેષથી થાય છે, એમ બન્ને “બસ્ત” કહેવાય છે, અને તે બન્ને | મહર્ષિઓ કહે છે. તેમ જ બીજા પણ શરીરદાંતની બન્ને બાજુ એક એક મળી બે ની વૃદ્ધિ, હાસ, ગુણે તથા દોષોના પ્રાદુર્ભા દંખાઓ કહેવાય છે; (એમ તે છ દાંત પિતાના અમુક ખાસ કમ આદિને કારણે થયો.) તે સિવાયના બાકીના પિતાના સ્વરૂપમાં જ ઊગેલા (૧૦) દાંત “હાનવ્ય” | વિવરણ: અહીં આમ કહેવા માગે છે કે એટલે કે હડપચીના સંબંધવાળા કહેવાય | દાંતના ઘણા વિકારો અને તેમનું નીકળી જવું છે. એમ ૧૬ દાંત જેમ ઉપરની પંક્તિમાં વગેરે બીજી પણ વિક્રિયાઓ આનુવંશિક હોય છે છે તે જ પ્રમાણે નીચેની પંક્તિમાં પણ | એટલે કે વંશપરંપરા અનુસાર થયા કરતી જણાય (૧૬) દાંત મળી કુલ ૩૨ દાંત હોય છે. ૪ છે. દાંત સુંદર હવા એ ખરેખર વંશપરંપરાછોકરી કરતાં છોકરીઓને દાંત જલદી પ્રાપ્ત વારસો છે; એટલે કે માતાપિતાના દાંત જે
અને થોડી પીડાએ આવે છે સારા અને સુંદર હોય તે સંતાનના દાંત પણ તત્ર કુમાર/માત મલ્હાણાધકારત્ત- | લગભગ સારા અને સુંદર હોય છે એમ લગભગ નમ, કાત્વાશાનાં મૃત્વમાં - | જોવામાં આવે છે. ૫ कालमाबाधाबहुलं तु कुमाराणामाचक्षते, घन- દાંતની માંગલિક ઉત્પત્તિ त्वाइंशानां स्थिरस्वभावाच्च । दन्तानां निषेक
અને તેની શાંતિ વગેરે मूर्तित्वोद्भेदवृद्धिपतनपुनर्भावनिवृत्तिस्थितिपरि- | नृणां तु चतुर्थादिषु मासेषु दन्ता निषिक्षयचलनपतनदृढदुर्बलता जातिविशेषान्निषेकात् ! च्यन्ते । तत्र सदन्तजन्म च, पूर्वमुत्तरदन्तजन्म स्वभावान्मातापित्रोरनुकरणात् स्वकर्मविशेषा- च, विरलदन्तजन्म च, हीनदन्तता च, अधिकच्चेत्याचक्षते महर्षयः; तथाऽन्येऽपि शरीरवृद्धि- दन्तता च, करालदन्तता च, विवर्णदन्तता ઢાલમુદ્દોષપ્રાદુર્ભાવાડ III
च, स्फुटितदन्तता चामङ्गल्या भवति । तत्र તમાં છોકરીઓને ખૂબ ઝડપથી અને રાજ્યર્થ માહતમિષ્ટિ નિવેવેન, થાછીપામનાબહુ જ થોડી પીડાએ દાંત આવે છે, કારણ | પિતા પ્રપનિ, તથાડજોદ્યપિ સ્વાકે છોકરીઓના દાંત પિલાણવાળા અને | નવલમાપુ તથા તો ઘરતિ દા કોમળ સ્વભાવના હોય છે; પરંતુ છોકરાઓને ચોથા મહિનાથી માણસોના દાંત મૂળમાં દાંત આવતાં ઘણે લાંબો કાળ થાય છે અને | ખૂબ ઊંડા ઉત્પન્ન થતા જણાય છે; (દરેકને તેમને અનેક જાતની પીડાઓ પણ ઘણી | સૌ પહેલાં નીચે વચલા દાંત આવવા જોઈએ.) થાય છે એમ વો કહે છે. વળી છોકરાઓના | તેમાં કોઈ બાળકને દાંત સાથે જન્મ થાય;