Page Text
________________
* *
ત્રણે દોષોને પ્રકોપ થતાં માણસ ને જીવે..
સંનિપાતમાં રોગીએ કયાં સુધી લંધન કરવું ૭૧૯ સન્નિપાતથી પીડાયેલા ન જીવે
જેણે લંઘન બરાબર કર્યું હોય તેનાં લક્ષણો. ૭૨૦ સન્નિપાતનું મુખ્ય લક્ષણ .... .
લંઘનને અતિયોગ જેમાં થયો હોય તેનાં લક્ષણો સનિપાતના જવરના ૧૩ ભેદો
૭૦૯ સંનિપાતમાં સ્વેદન જરૂરી ... વાતપિત્તપ્રધાન સન્નિપાત જવરનાં લક્ષણો
સંનિપાતમાં કફ જ વધુ હેરાન કરે છે .... , પિત્ત-કફાધિક–સન્નિપાત જવરનાં લક્ષણો
એ કફને કાપનાર ઔષધ તીક્ષ્ણ જ હોઈ શકે ૭૨૧ ઉપર કહેલા સન્નિપાતનાં જુદાં જુદાં નામો કફને કારણે પડખામાં ફૂલ નીકળે ત્યારે કફવાતાધિક સન્નિપાત જવરનાં લક્ષણ ..
કરવાના ઉપાયો .. . » હીન-અભિવૃદ્ધિ મધ્ય–દોષજ
કફને કાઢનાર વધુ પ્રયોગ ... સંનિપાતથી થતા રોગો
ઉપર કહેલ કફ દૂર કરનાર નસ્ય પ્રયોગોથી ફાયદા , મધ્ય–અભિવૃદ્ધ હીનદોષજ
વળી સંનિપાતમાં આવા કવલગ્રહો પણ કરાવવા , સંનિપાતથી થતા રોગો
ઉપર કહેલ કવલધારણથી થતા ફાયદા .. ૭૨૨ વૃદ્ધ-અભિહીન–અભિમધ્ય દોષજ
સંનિપાતમાં રોગીની વધતી તરશ શમાવનાર સંનિપાતથી થતા રોગ
પાનીયપ્રયોગ ૧૩ મો સમદોષજ સંનિપાતજવર ..
સંનિપાતમાં યોગ્ય લંઘન પછી પેયા-ભજન... , એ ૧૩ મો સંનિપાતકૂટપાકલ નામે કહેવાય છે કે કફાધિક સંનિપાતવાળાને મગને મંડ હિતકારી ૭૨૩ તે કૂટપાકલ તરત જ મારે .
પિત્તાધિક સંનિપાતમાં સાકરયુકત દ્રાક્ષ અને પેયા ફૂટપાલગ્રસ્ત માણસ વધુ ત્રણ દિવસ જીવે
સંનિપાતમાં ભારે ભજન વિષભજન ગણાય કૂટપાકલ’ સંનિપાત કોને કહેવાય? ..
અરોચક રોગીને દાડમયુકત પેયા અપવી. , સંનિપાતમાં વિષસંજ્ઞાવાળી ફોલ્લીઓ ક્યારે થાય? , , ઉપર્યુકત ભજન સાત દિવસ સુધી આપ્યા તત્કાળ વાયુનો પ્રકોપ તથા અગ્નિમાન્ય કયારે? ,
પછીને ભેજનક્રમ ઉપર્યુકત કારણે થયેલ અગ્નિનાશથી અનેક રોગો થાય ૭૧૬ | માંસાહારીને ત્રણ દિવસ સુધી જાંગલ. માંસનો વાયુપ્રેરિત રસવિકારથી થતા વિકારો ... ૭૧૭
- રસ આપવો વિદ્રાન વૈદ્ય જ ભ્રમમાં ન પડે ...
વાતપ્રધાન સંનિપાતમાં લાવા પક્ષીના માંસનો : સંનિપાતમાં શીતળ જળપ્રયોગ ન જ કરાય ,
રસ આપવો
. ૭૨૪ સંનિપાતની આ સ્થિતિમાં ઘીને પ્રયોગ માટે જ ,
પિત્તપ્રધાન સંનિપાતના રોગમાં મગને યુષ દેવ સંનિપાતમાં શીતળ જલપાન પણ મુત્યરૂપે થાય ,
કફપ્રધાન રોગમાં મૂળાનો યૂષ ... સંનિપાતની ચિકિત્સા એ વૈદ્યને મૃત્યુ સાથેના
પ્રાણશકિતથી યુકત થયેલ તે રોગી માટે યુદ્ધરૂપ છે !
- છેલ્લો ક્રિયાક્રમ સંનિપાતરૂપ સમુદ્રમાં ડૂબતા રોગીને ઉદ્ધાર
એ ચિકિત્સાક્રમ પછી સંનિપાતમાં હિનકર કરનાર વૈદ્યની પ્રશંસા . ૭૧૮
દીપનીય પિમ્પલ્યાદિકવાથનો પ્રયોગ સંનિપાતને ચિકિત્સાક્રમ ... સંનિપાતની ચિકિત્સા કરતાં વૈદ્યો મુંઝાય છે! .
કફવાતને મટાડનાર શટયાદિકવાથ .
પિત્તપ્રધાન સંનિપાતમાં હિતકર મુસ્તાદિગણ ૭૨૫ સંનિપાતની ચિકિત્સા માટે કેટલાક વૈદ્યોના
સંનિપાતમાં પીવા યોગ્ય પંચમૂલકષાય ... અભિપ્રાય
પાર્વતીજલ કે પંચમૂલી કવાથજલ પીવું.. ઉપર્યુકત અભિપ્રાય બરાબર નથી, એમ
પિત્તપ્રધાન રોગમાં પીવા યોગ્ય કવાથજલ કશ્યપનું માનવું છે... ... » ત્રિદોષના રોગમાં પ્રથમ કફ જ દૂર કરાય..
કફપ્રધાન રોગમાં પિપ્પલ્યાદિગણના કવાથ :
હિતકર થાય સંનિપાતમાં પ્રથમ તો વમન જ હિતકર... ૭૧૯ સંનિપાતમાં મધ ન અપાય ... ... )
વાતકફપ્રધાન સંનિપાતજવરનાશક અભયાદિ કવાથ . સંનિપાતમાં ઉષ્ણ ઉપચાર જ હિતકર થાય છે !
સંનિપાતજવરનો નાશ કરનાર દુરાલભાદિ કવાથ , સંનિપાતમાં વૈદ્યો કરવા યોગ્ય પ્રાથમિક ઉપયોગ , તે કફપ્રધાન રોગનો નાશ કરનાર ત્રિફલાદિકવાથ ૭૨૬
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |