Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 150

ઉપદુલાત
તેના પછી બીજે યજવા-યજમાન, અશ્વમેધ આચાર્યનું બલિદાન દેવાને અભિપ્રાય નથી; યજ્ઞમાં દુષ્કૃત દેવતાને ઉદ્દેશી કોનું બલિદાન તે જ પ્રમાણે કૃષ્ણ યજુર્વેદના એક મંત્રમાં તેવું અર્પણ કરશે? એ જ અભિપ્રાયને ધ્યાનમાં રાખી ૫દ જોવામાં આવે છે, પરંતુ ત્યાં પણ એ જ મહીધર” નામના સંસ્કૃત ભાષ્યકારે “રજાના પ્રમાણે પ્રકરણહિને અનુસરી સાયનાચાર્યના ભાવાર્થg'-ચરક શાખાનું અધ્યયન કરનારાઓના વ્યાખ્યાનની પેઠે એવા કેઈ દુરાચારીને દુષ્કત આચાર્ય એટલે ગુરુનું દુષ્કૃત દેવતાને ઉદ્દેશી દેવતા સામે બલિદાનરૂપે લાવ, એ જ યોગ્ય બલિદાન દેવું” એમ અસ્પષ્ટ વિવરણ કર્યું છે. | અર્થ ધટાવ્યા છે; વળી ‘રઃ-પરા, રરઃ રર
ચરક શાખા ભણનારાઓના આચાર્ય' એ ! “ચર” શબ્દને ગુપ્તચર–જાસૂસ એવો અર્થ થાય અર્થ કરી ચરક શાખાવાળાઓનું ગ્રહણ કરવામાં છે; અને તે “ર” એ જ “ નરલ' પણ કહેવાય આવે, તે પણ અહીં પ્રકરણ વિરુદ્ધ લાગે છે; છે; કેમ કે ‘સર’ શબ્દથી એના એ જ અર્થમાં અથવા કોઈ પણ શાખાવિશેષના અનુયાયી અમુક પ્રત્યય લગાડી “ર” શબ્દ સિદ્ધ કરી શકાય કઈ ખાસ વ્યક્તિ લેવાય તે પણ ઠીક લાગતું ! છે; એમ “નૈષધ' કાવ્યમાં... “” શબ્દને નથી. કેમ કે એ જ મંત્રમાં કિતવ-જુગારી ! -કપટી વગેરે લગભગ જેઓ દુરાચારી હોઈ . * જે વેળા દમયંતી નળ રાજા ઉપરના નીચી શ્રેણીના જે પુર હોય છે, તેઓને જ ! પ્રેમને વશ થઈ મછિત થઈ ગઈ હતી, તે વખતે તેમના યોગ્ય દેવતાઓને ઉદેશી બલિદાન આપ- તેની સખીઓએ દમયંતીના પિતાને તે બાબતની વામાં આવતું હેવું જોઈએ, એમ જણાય છે;
ખબર આપી ત્યારે દમયંતીને પિતા વૈદ્ય અને તે ઉપરથી એ મંત્રમાં દુષ્કત દેવતાને ઉદ્દેશી જે
મંત્રીઓ સાથે તરત જ ત્યાં આવ્યું અને તે ચરકાચાર્યનું સમર્પણ કરવા જણાવેલ છે, તે પણ
વખતે મંત્રીઓ તથા વૈદ્ય રાજાને કહ્યું કે, “કન્યાકઈ દુષ્ટ વૃત્તિ ધરાવતો જ ચરકાચાર્ય હેય, એમ
ऽन्तःपुरबाधनाय यद्धीकारान्न दोषा नृपं हो. मंत्रिઉ ચત લાગે છે અહીં જ્ઞાનકેષકારને મત છે કે, આ
प्रवरश्च तुल्यमगदंकारश्च तावूचतुः देवाकर्णय सुश्रुतेन
चरकस्योक्तेन जानेऽखिलं स्यादस्या नलद विना न “રાચાર્ય' એ પદ, ચરક શાખાનું અધ્યયન કરનારાઓના આચાર્ય, એવો જ અર્થ જણાવનાર !
હસ્ત્રને તાવ જોરિ ક્ષH: II (નૈષધી. ૪-૧૨૬) હાઈ એ શાખ નું અધ્યયન કરનારાઓ ઉપર
-આ દમયંતીના શરીરમાં જે પીડા થઈ છે, આક્ષેપ સૂચવવા માટે મુકાયું છે; પરંતુ “શતપથ ”
તેમાં અધિકારના કારણે કઈ દેષ કારણ નથી,
પરંતુ “રેવાર સુન રાજેન નાનેવિત્ર બ્રાહ્મણ ગ્રંથમાં “ચરક ન મની વેદશાખાને ભણનાર' કોઈ પણ વ્યક્તિબોધક “ર” પદ ઘણાં |
| स्यादस्या नलदं विना न दलने तापस्य कोऽपि સ્થળે ઘણીવાર જોવામાં આવે છે, તે પણ અમુક
ક્ષમઃ”-(આ ઉત્તરાર્ધ લેકવાક્યના બે અર્થે કઈ વિશેષ કર્મમાં માત્ર તેના સંપ્રદાયને જ ત્યાં
નીકળે છે, તેમાં પ્રથમ મંત્રી રાજાને આવી
સૂચના કરે છે કે, “હે દેવ-રાજ! તમે સાંભળોઃ તે જણાવે છે, પણ તે સંબંધી આક્ષેપને જણાવતું નથી; વળી તૈત્તિરીય બ્રાહ્મણમાં રહેલા એક મંત્રમાં
એક ચરક-ગુપ્તચર-જાસૂસે મને જે ખાનગી ખબર પણ “સુકતા વાચાર્ય '-એવું થાય છે, આ
આપી છે અને મેં તે બરાબર સાંભળી છે, તે તેના પર સાયન' ભાષ્યકારે “રાચાર્ય વંરા- |
ઉપરથી હું સમજી શકું છું કે આ દમયંતીને
શરીરના તાપને ‘નદ્ વિના'-એટલે નલ રાજાને va(7) નર્તના શિક્ષથતા નવિરોધ - વાંસની !
આના પતિ તરીકે મેળવી આપનાર કંઈ પણ ટોચ પર રહીને નૃત્ય કરવાનું શીખવનાર !
માણસ વિના શાંત કરવા બીજો કોઈ પણ સમર્થ અમુક વિશેષ (દુરાચારી)-મુખ્ય નટનું દુષ્કત નથી.' (એમ મંત્રીએ કહ્યા પછી દમયંતીના પિતાને દેવતાને ઉદ્દેશી બલિદાન અર્પણ કરવું’ એવો રાજવે આમ જણાવ્યું કે“હે દેવ-રાજા! તમે અર્થ કર્યો છે, પરંતુ ત્યાં ચરક શાખાના કોઈ | સાંભળે; ચરક' નામના વૈવક આચાર્ય ચરક