________________
યુદ્ધ અને સિસંજીવનીના સુલ
અહિંસાને
સજીવ છે, તે ગાયની જેમ બીજાની પ્રેરણાથી આડો અથવા નિયતપણે ગમન કરે છે. વૃક્ષ પણ સજીવ છે, જે તેની સર્વ ત્વચા ઉખેડી નાખે તો ગર્ભની જેમ તેનો વિનાશ થાય છે. આ બધા જીવોની રક્ષા માટે અહિંસા ને અપનાવવાની વિશેષ જરૂર છે.
આજે ચારે તરફ ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધના ભણકારા વાગે છે તેવા સંજોગોમાં માનવીને અહિંસામાં જ સંજીવનીના સુભગ દર્શન થાય છે. માનવીનું મન યુદ્ધ અને હિંસાને સ્વીકારવા કરતાં શાંતિ અને અહિંસાને વધુ ચાહે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં અહિંસાના આવકાર અને પ્રચારની ભૂમિકા સર્જાઈ રહી છે.
મહાવીર ભગવાનના અનુયાયીઓ અને ધમાં વિદ્વાન વિચારકોનાં અંતરમાં અહિંસાના આ આગવા સિદ્ધાંતે આદરભર્યું સ્થાન મેળવ્યું છે. આવા જ આદર અને ભક્તિભાવથી પ્રેરાઈને દેશ-પરદેશના અગ્રેસરો, વિચારકો, વિદ્વાનો, વૈજ્ઞાનિકો વગેરે અહિંસાના ખ્યાલને અપનાવે તો વિશ્વનું કલ્યાણ થઈ શકે.
અહિંસાનો પર્યાયવાચી શબ્દ જીવદયા છે. જીવમાત્ર તરફ ક્રૂરતા ન બતાવવી અને સાથે સાથે જીવ માત્રને સુખ મળે તેવી પ્રવૃત્તિને વેગ આપવી જોઈએ.
આપણે જીવ-જંતુઓને હેરાન-પરેશાન કરીએ કે એનો સંહાર કરીએ તો આપણા એ દુષ્કર્મો પણ પાપકર્મને જન્માવે છે. આ રીતે જોઈએ તો જીવહિંસા એટલે આપણી પોતાની જ હિંસા કરવા જેવું અવિચારી કાર્ય છે. ટૂંકમાં જીવદયા એટલે આપદયા, જીવદયાનો આદર કરીને માનવી પોતાનો જ બચાવ કરે છે એ પોતાને અધોગતિની ગર્તામાં પડતા રોકે છે.
'જીવદયાપ્રેમી મહાનુભાવો સર્વોત્તમ પ્રકારની જીવદયાની હિમાયત કરે છે અને તેનું યથાર્થ રીતે પાલન કરવા માટે પ્રયત્ન કરે છે પરંતુ આપણે જોઈએ છીએ કે લોકો પોતાના લાભને ખાતર પ્રાણી સૃષ્ટિનો ગમે તેવો ઉપયોગ કરવાની સ્વાર્થી ટેવ ચાલુ જ રાખે છે. “જીવ માત્રને જીવવાનો સમાન હક્ક છે' એ ઉદારી (જ્ઞાનધારા ૬-
૭ ૧ ૮૯ જૈિનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-
