________________
આત્મામાં રહેલી છે.
ધર્મરહિત વિજ્ઞાન સંસાર માટે કલ્યાણકારી થઈ શકતો નથી. વિશ્વશાંતિ તેમ જ આત્મશાંતિ માટે એના સમન્વયની નિતાન્ત આવશ્યકતા છે.
જીવનના વિકાસ માટે આધ્યાત્મિકતાનું હોવું જરૂરી છે. જ્યાં સુધી વ્યક્તિ ભૌતિકવાદમાં ભટકતો રહે છે. ત્યાં સુધી તે સાચી શાંતિ સુખ કે સંતોષ પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી. અધ્યાત્મવાદ જ જીવનનો વાસ્તવિક મૂલ્યાંકન કરે છે. જીવન શું છે? જગત શું છે? આત્મા ક્યાં છે? જગત અને આત્માનો ક્યો સંબંધ છે? જીવનમાં ઉત્ક્રાંતિ કેવી રીતે થઈ શકે? બંધન શું છે? મોક્ષ શું છે? પરતત્રતા છે? સ્વતંત્રતા શું છે? આ બધા જ પ્રશ્નોના સમાધાન અધ્યાત્મ જ આપી શકે છે. અત એવ જિનાગમોમાં સંપૂર્ણ સમગ્રતાની સાથે અધ્યાત્મના દરેકે દરેક પાસાઓનું યથાર્થ વર્ણન થયું છે. જે અધ્યાત્મના ઉપાસક અને મુમુક્ષુ આત્માઓ માટે લ્યાણકારી છે. '
જિનાગમ જ્ઞાનનો વિશાળ મહાસાગર છે. અખૂટ ખજાના રૂપે અમૂલ્ય થાપણ છે. અધ્યાત્મ જ્ઞાનનો અનુપમ કોષ છે. તેમાં જીવાજીવ સંબંધી તત્ત્વચિંતન, આત્મધર્મનો કલ્યાણકારી બોધ તો અનુપમ છે જ તે ઉપરાંત છ શાશ્વતા દ્રવ્ય, લોકાલોકનું સ્વરૂપ, જીવશાસ્ત્ર, પરમાણુ-પુદગલશાસ્ત્ર, ચૌદરાજલોકનું ભૌગોલિક વિવરણ, ખગોળશાસ્ત્ર, ગણિતની અનન્ય વિસ્તૃત છણાવટ, ઈતિહાસ કર્મ, સ્વરૂપની વિશદ વિવેચના, ચાર ગતિ અને ચોરાશી લાખ જીવાયોનિનું સ્વરૂપ કર્મનિર્જરારૂપ છ બાહ્ય અને છ આત્યંતર તપનું સ્વરૂપ, વેશ્યાનું સ્વરૂ, વ્રત-પ્રત્યાખ્યાનનું હિતકારી સ્વરૂપ ટૂંકમાં જીવનના દરેક પાસાને સ્પર્શનારા વિવિધ વિભાગનું સંપૂર્ણ વિવેચન થયું છે કે જે જિનાગમની મહત્તા દર્શાવી આત્મ સુધારણાના દસ્તાવેજ રૂપે પ્રસ્તુત કરે છે.
તીર્થકરો દ્વારા ઉÍદષ્ટ અને ગણધરો દ્વારા સૂત્રરૂપમાં પ્રસ્તુત દ્વાદશાંગી વાણી આપણને આગમરૂપમાં પ્રાપ્ત થઈ છે. એના (જ્ઞાનધારા ૬-૭ ૨૩ જૈિનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭)
