________________
શ્વેતાંબર મત પ્રમાણે આગમ સાહિત્ય મહાવીર પ્રણીત છે, અને ભગવાન મહાવીરના અગિયાર ગણધરોએ એને સૂત્રબદ્ધ કર્યા છે. જ્યારે દિગંબર મતાનુસાર આગમ સાહિત્ય મહાવીરના મુખેથી ઉચ્ચારેલું છે, પરંતુ હાલ જે સાહિત્ય ઉપલબ્ધ છે તે મૂળ નથી દિગંબર મત અનુસાર મૂળ આગમ સાહિત્ય ઘણુંબધુ નાશ પામ્યું છે, આમ છતાં એમના ગ્રંથોમાં પ્રાચીન આગમોનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે.
આ આગમ સાહિત્ય મહાવીરના નિર્વાણ પછી સદીઓ સુધી મૌખિક પરંપરારૂપે રહ્યું. ત્યાર બાદ લગભગ ૮૦૦ વર્ષ પછી આગમ સાહિત્યના સંકલનનો પ્રયાસ થયો. અને આગ સાહિત્યને લિખિત સ્વરૂપ અપાયું.
શ્વેતાંબર પરંપરામાં કુલ્લે ૪૫ આગમો માન્ય છે. પરંતુ એની સ્થાનકવાસી પરંપરામાં માન્ય આગમોની સંખ્યા ૩૨ ગણાય છે.
દિગંબરા પરંપરા અનુસાર આચાર્યશ્રીકુંદકુંદ રચિત સૂત્રો સતુશાસ્ત્ર તરીકે સ્વીકાર્ય છે જેમાં પંચપરમાગમ તરીકે ઓળખાતા નીચે મુજબના પાંચ ગ્રંથો પ્રસિદ્ધ છે આ એક મત છે.
(૧) સમયસાર (૨) પ્રવચનસાર (૩) પંચાસ્તિકાય (૪) નિયમસાર (૫) અષ્ટપાહુડી
બીજા મત પ્રમાણે બે સૂત્રો છે ષટખડાગમ અને કષાયપાહુડ . જૈન શ્વેતામ્બર પરંપરા માન્ય ૪૫ આગમો વિષેની સંક્ષિપ્ત વિગતઃ
(૧) અગિયાર અંગસૂત્રો, અંગસૂત્રો ૧૨ હતા જે દ્વાદશાંગીને નામે પ્રસિદ્ધ છે પરંતુ બારમુ અંગ દૃષ્ટિવાદ વિચ્છેદ પામેલ હોવાથઈ વર્તમાનકાળમાં અગિયાર અંગસૂત્રો વિદ્યમાન છે. જેના નામ નીચે પ્રમાણે છે.
૧) આચારાંગ ૨) સૂત્રકૃતાંગ ૩) સ્થાનાંગ ૪) સમવાયાંગ ૫) વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ ૬) જ્ઞાતાધર્મકથા ૭) ઉપાસકાધ્યાયન ૮) અંતતિદશાંગ ૯) અનુત્તરોપપાદક ૧૦) પ્રશ્નવ્યાકરણ ૧૧) વિપાકસૂત્ર ૧૨) દૃષ્ટિવાદ લુપ્ત છે. (જ્ઞાનધારા ૬-
૭ ૫ ૨ નિસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-
