Page Text
________________
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
અથવા ( અપભ્રંશથી ) પરદેશી૩૯ રાજા ઠરાવી દીધું હશે એમ સમજાય છે. અને તેથી તે પ્રસેનજિતજ કેશલપતિ-અધ્યાપતિ હતે. જેનગ્રંથમાં આ વિશે કાંઇજ હકીકત
મળતી નથી. પણ બૈદ્ધરાજા પ્રસેનજિત ગ્રંથથી માલમ પડે છે કે, સિવાયના બીજા પ્રસેનજિત પછી તેને પુત્ર નામે વિદુરથ૪૦ આવ્યો હતો,
તે બાદ તેને પુત્ર કશુલિક ગાદિએ આવ્યો હતો, જે મગધપતિ અનુરૂદ્ધને સમકાલિન હતું. તે બાદ તેને પુત્ર સુરથ થયે; જે રાજાનંદ પહેલાને સમકાલિન હતે. અને તે બાદ તેને પુત્ર સુમિત્ર થયે જેને મહાનંદે૪૧ જીતી લઈ કેશળવંશની સમાપ્તિ કરી દઈને તે પ્રદેશને મગધ સામ્રાજ્યમાં ભેળવી દીધે.
આ વંશની નામાવલી એક ગ્રંથકત્ર બાઈએ૪૨ આ પ્રમાણે ગોઠવી બતાવી છે. (૧) વૃત (વંક ) શિશુનાગવંશી કાક
વર્ણ રાજાને સમય વતિનઃ આ કેશળપતિએ
પહેલીવાર કાશી ઉપર
ચડાઈ કરી હતી. (પુત્ર) (૨) રતનજય ઉફે દખસેન | (પુત્ર) (૩) સંજય કાશી દેશને મહાન
વિજેતા; અને શિશુનાગવંશી રાજા ક્ષેમજિતને
સમકાલિન; કાશી પડયું. (પુત્ર) (૪) પ્રસેનજિત-શિશુનાગ વંશી
અને મગધપતિ–રાજા શ્રેણિકનો શ્વસૂર; દેશળ અને મગધ વચ્ચે સલાહ
સંપી થઈ. (પુત્ર) (૫) વિદુરથ–મગધપતિ કૃણિકનો
સમકાલિન (ઇ. સ. પૂ. પ૦
સુધી જીવંત હતો ) (પુત્ર) (૬) કશુલિક–અનુરૂદ્ધનો સમયવર્તી (પુત્ર) (૭) સુરથ–રાજા નંદને સમસમી (પુત્ર) (૮) સુમિત્ર–રાજા મહાનંદે જીતી
લીધા હતા. જોકે પિતાના પુસ્તકમાં આ ગ્રંથકત્રિએ ઉપરના કોઈ રાજવી વિષે કાંઈ અન્ય હકીકત
-
(૩૯) પરદેશી (પ્રદેશનું અપભ્રંશ) એટલે પારકા દેશને; આ ઉપરથી એમ પણ કાંઈક આભાસ થાય છે કે તે હિંદની બહારની ભૂમિને (એટલે શાક્યસિંહના પિતા શુદ્ધોધનવાળો પ્રદેશ પણ નેપાળની હદમાં છે તેને ) અને પરધર્મવાળે પણ ગણાય. કેમકે જૈન ધમથી અન્ય મતને જે હોય તેને, તેમની ગણત્રીએ તે પરધમને જ કહેવાય; અથવા પ્રદેશી એટલે મ કહેતાં વિશેષ પ્રકારે અને દેશી કહેતાં દેશને ધણી, એમ મળી ઘણું પ્રદેશને ભૂપતિ, એમ થતો હોય તે તેની સત્તામાં નાનાં મોટાં ઘણાં ગણરાજ્ય હોવાં જોઈએ.
[ પરદેશી= પર-રાજ્યને વતની ] [ દેશી=વિશેષ દેશને અધિપતિ ]
(૪૦) હિં. હી. (પૃ. ૪૯ ) માં તેનું નામ વિરૂદ્ધક” લખ્યું છે.
રા. મુ. એન. પૃ. ૬૮ માં તેનું નામ વિડ્રડભ લખેલ છે.
( ૪૧ ) એક સમયે મારી એમ માન્યતા રાજા કૃણિકેજ કેશળ પ્રદેશને મગધમાં ભેળવી લીધો હતો (જુઓ આગળ ઉપર વિદુરથનું જીવન ચરિત્ર) પણ તે માન્યતા ફેરવવી જ પડે છે કેમકે, કેશળવંશી રાજાઓ, છેઠ નંદના સમય સુધી હૈયાત હતા તેમ ચેમ્બુ લખાણ બેંદ્ધિ ગ્રંથમાં મળી આવે છે,
( ૪૨ ) જુએ કો. ઇ. માં તથા આ પુસ્તકને અંતે આપેલી વંશાવળીઓ,
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |