Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 146

ભારતવર્ષ ]
રાયો
દર્શાવી નથી. પણ તે સમયના બીજા રાજ્યકર્તા કુટુંબની સાથે જ તેની વિચારણા કરીએ તે, જે જણાવાયું છે તે કરતાં, કાંઈક તે વિશેષ આપણે તારવી શકીએ તેમ છેજલે જ્યારે ઉપરના વર્ણનમાં શિશુનાગવંશના કાશીપતિઓ સાથે, તેમના સમકાલિનપણ વિષેને ઈશારો કરી બતાવ્યું છે, તે આપણે, તેજ આધારે કાંઈક શોધી કાઢવાને પુરૂષાર્થ કરીશું, કે જેથી દેહન કરેલું નિષ્કર્ષ અગ્રાહ્ય ન નીવડે.
(૧) રાજા વૃત ઉર્ફ વંક:-તેને શિશુનાગ વંશી રાજા કકવર્ણના સમયમાં કાશી ઉપર ચડાઈ લઈ જનાર અને કાશીનું રાજ્ય ખુંચવી લેનાર તરીકે જણાવ્યા છે. આ કામવર્ણ, શિશુનાગવંશમાં બીજો પુરૂષ છે. જ્યારે રાજા વક તે પ્રથમ જ પુરૂષ છે અને બન્ને વંશની સ્થાપનાના સમયમાં કેશળપતિનો સમય, પુરોગામી એમ માનવાને કારણ મળે છે ૪૫ એટલે સહજ અનુમાન બાંધી શકાય છે કે કાશીદેશ ઉપર ચઢાઈ લઈ જતી વખતે, રાજા વંકની ઉમર બહુ મોટી હોવી જોઈએ. તેમ તેનું આયુષ્ય પણ મેટું હોવું જોઈએ અને રાજ્યકાળ પણુ દીર્ઘ સમય હોવો જોઈએ. જો કાશીપતિઓના સમયની આ સર્વ હકીકતની, શિશુનાગવંશી રાજાઓના સમયની સાથે તુલના
કરીશું તે, તે સઘળી વિચાર પ્રદેશમાં આવી શકે તેવી સહજ બાબત છે.
(૨) રતનજય ઉર્ફ દખ્ખસેન–જેમ તેના પિતાનું રાજ્ય, અતિ દીર્ઘ સમયી હોવાનું જણાયું છે, તેમ આનું પણ દીર્ધકાલી જ હશે. કેમકે, તે પિતાની ઉત્તરાવસ્થામાં શિશુનાગવંશી બીજા પુરૂષ રાજા કાકવર્ણને પણ સમકાલિન હોવા સંભવ છે. ઉપરાંત તેના પુત્ર સંજયને શિશુનાગવંશી રાજા ક્ષેમજિતને સમકાલિન દર્શાવ્યો છે, અને રાજા ક્ષેમજિત તે ચોથે પુરૂષ છે; એટલે સાર એમ લઈ શકાય કે રાજા રતનજય જે ઉપરની નામાવલીમાં બીજો છે કે તેનું રાજ્ય શિશુનાગવંશી ત્રીજા રાજાના આખા સમય સુધી ચાલ્યું હોવું જોઈએ જ. અને ઉપરાંત ચેથાના પ્રારંભના સમયમાં પણ પિતે હૈયાત હોવો જોઈએ, નહીં તે તેના પુત્રને ચોથા ક્ષેમાજના સહમયી ન બતાવતાં, તેની સાથે શિશુનાગવંશી ત્રીજા રાજા ક્ષેમવર્ધનનું નામ જોડત.
( ૩ ) સંજય–તેને રાજા ક્ષેમજિતને સમકાલિન બતાવ્યો છે. અને ક્ષેમજિત તે પિતાના વંશમાં ચોથો પુરૂષ છે. બીજી બાજુ આ સંજયના પુત્ર પ્રસેનજિતને ( કે જેને આંક, તેના વંશની નામાવળીમાં ચોથો ગણુય. ) શિશુનાગ
. ( ૪૩ ) તેમની વંશાવળી ગઠવી શકાય તેટલે દરજે ગોઠવી બતાવી છે. તે માટે આગળ ઉપર જુઓ.
(૪૪) હોં. હી. પૃ. ૪૯–તેના પિતાની માફક, રાજ કાકવણુ બહુ પરાક્રમી નહોત; એમ સમજાય છે કે શ્રાવસ્તિના રાજએ (કેશળપતિએ ) તેની પાસેથી બનારસ ( કાશીનું રાજ્ય ) પડાવી લીધું. Kakavarna was not heroic like his father. It appears that King of Sravasti wrested
Benares from his hands.
(૪૫) જુએ કાશી દેશના વણને
( ૪૬ ) પણ માનવાને કારણે મળે છે કે તેને આંક ત્રીજો પણ હોય; પણ જે હોય તે, વંકને બીજો પુરૂષ ધારે રહે છે, અથવા તો રતનજય, અને દમ્બન, તે બન્નેને પૃથક્ પૃથક્ વ્યક્તિ ગણુને સંજચને ચા ગણ પડશે, કે જેથી, શિશુનાગવંશી ચેથા રાજ ક્ષેમજિતને સમકાલિન તે થઈ શકે ( વિશેષ માટે આગળ ઉપર વંશાવળી જુઓ )