________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ જિન વલ્લભસૂરિકૃત સંઘપટ્ટક ત્યારની પરિસ્થિતિનું પ્રતિબિંબ પાડે છે
બધા અહમિન્દ છે યથા છંદે વર્તે છે. સાધુજીવન સામે તમામ નિયમ ભંગની વાત જાણી આજે પણ હૃદય વ્યાકુળ બને એવી અવસ્થા હતી. હરિભદ્રસૂરિજીના આઠમા સૈકાની આ વિકૃતિ લોંકાશાહ સુધીમાં વૃધ્ધિગત હતી.
ભગવાન મહાવીરના શાસનમાં નિયમો પાંચમાં આરાના વક્ર-જડ જીવોને લગામમાં રાખવા પર્યાપ્ત હોવા છતાં કાળનાં પરિબળોની અસરોમાં દુષ્કાળો અને બોધ્ધિના મધ્યમમાર્ગના આકર્ષણથી સાધુના શૈથિલ્યની વૃધ્ધિમાં બૌધ્ધ ભિખુ સાથે તુલનામાં લોકમત ઉદાર બની કડક આલોચના કરતો ન હતો. વળી કોઈ ક્રાંતિકાર - સ્વસ્થ, તટસ્થ, નિષ્પક્ષ રીતે નૈતિક હિંમત કરી શિથીલાચાર સામે અવાજ ઉઠાવતો ન હતો કે ન કોઈ સક્રિય બની વ્યવહાર શુધ્ધિની જાહેર હિંમત બતાવતુ હતું.
સાધુ સમાજની શિથિલતા ચૈત્યવાદની વિકૃતિ અને અધિકારવાદની શૃંખલા આ ત્રણ તત્ત્વોએ જૈન સમાજના ધાર્મિક ક્ષેત્રને ઘેરી લીધું હતું. ધર્માધતાના અંધકારે “શાસ્ત્ર”ના દીવડાંનો જાણે દટાઈ ગયા હતા.
લોંકાશાહે રાજ્યનો હોદો છોડી દીધો હતો. જ્ઞાનજી નામના એક મુનિરાજના આગમને લોંકાશાહના જીવન કાર્યમાં ક્રાંતિનું બીજા રોપણ થયું. સંદુર અક્ષરોનું લખાણ નિહાળી જ્ઞાનજીએ લોકાશાહને આગમો લખવાની જવાબદારી સોંપી સંશોધક ટૂંઢક લોંકાશાહને જાણે વરદાન મળ્યું. આગમોનો કબજો અને અધિકાર માત્ર સાધુના હાથમાં હોઈ, જાણે લોંકાશાહને તો સુવર્ણપદક મળી ગઈ. પ્રથમ જ વખત દશવૈકાલિકની ગાથા ધમ્મો મંગલ મુક્કિદં, અહિંસા સંજમો તવો દેવવિંત નમંસલિ જરસ ધમે સયા મરો. વાંચ્યું રોમરોમમાં મહાવીરની અહિંસા પ્રધાન ધર્મજ્યોતના અજવાળા જાગી ગયા. લોંકાશાહને મદદ કરવા અનેક લદિયા તૈયાર થયા. મુનિરાજને આપવાની કોપી ઉપરાંતની નકલો તૈયાર થવા લાગી. બધી સામગ્રી મળી ગયા બાદ લોંકાશાહે પડકાર કર્યો. જૈનધર્મમાં ગચ્છ,
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૨ ૫