________________
(૨) સર્વજ્ઞભગવંતે જે વસ્તુ જે સ્વરૂપે કહી છે, તે વસ્તુ તે સ્વરૂપે ન વિચારતાં, વિપરીત સ્વરૂપે વિચારવી, તે અસત્યમનોયોગ કહેવાય છે.
દા. ત. જીવ એક જ છે. નિત્ય જ છે. એમ વિચારવું, તે અસત્ય-મનોયોગ કહેવાય છે.
(૩) જે વિચાર કાંઈક અંશે સત્ય હોય અને કાંઈક અંશે અસત્ય હોય, તે સત્યાસત્ય [મિશ્ર] મનોયોગ કહેવાય છે.
દા.ત. આ આંબાનો બગીચો છે. એમ વિચારવું, તે સત્યાસત્ય મનોયોગ કહેવાય છે. કારણકે તેમાં કેટલાક આંબાનાં વૃક્ષો છે અને કેટલાક રાયણનાં વૃક્ષો પણ છે. તેથી તે વિચારને સત્યાસત્યમનોયોગ કહે છે.
(૪) જે વિચાર સત્ય ન હોય અને અસત્ય પણ ન હોય, તે અસત્ય-અમૃષામનોયોગ કહેવાય છે.
દા.ત. હે દેવદત્ત ! તું ઘડો લાવ. ઇત્યાદિ વ્યવહારિક ચિંતન કરવું, તે અસત્ય-અમૃષા મનોયોગ કહેવાય છે.
(૨) વાણીને વચનયોગ કહે છે. તે જ પ્રકારે છે.
(૧) સર્વજ્ઞભગવંતે જે વસ્તુ જે સ્વરૂપે કહી છે, તે વસ્તુ તે જ સ્વરૂપે કહેવી, તે સત્યવચનયોગ કહેવાય છે.
દા.ત. દ્રવ્યાર્થિકનયથી જીવ નિત્ય છે અને પર્યાયાર્થિકનયથી જીવ અનિત્ય છે એમ કહેવું, તે સત્યવચનયોગ કહેવાય છે.
(૨) સર્વજ્ઞભગવતે જે વસ્તુ જે સ્વરૂપે કહી છે. તે વસ્તુ તે સ્વરૂપે ન કહેતાં, વિપરીત સ્વરૂપે કહેવી, તે અસત્યવચનયોગ કહેવાય છે.
