________________
દા.ત. જીવ નિત્ય જ છે. એક જ છે. એમ કહેવું, તે અસત્યવચનયોગ કહેવાય છે.
(૩) જે વચન કાંઇક અંશે સત્ય હોય અને કાંઇક અંશે અસત્ય પણ હોય, તે સત્યાસત્ય [મિશ્ર] વચનયોગ કહેવાય છે.
દા. ત. આ આંબાનો બગીચો છે એમ કહેવું, તે સત્યાસત્ય વચનયોગ કહેવાય. કારણકે તેમાં કેટલાક આંબાનાં વૃક્ષો છે અને કેટલાક રાયણનાં વૃક્ષો પણ છે. તેથી તે સત્યાસત્યવચનયોગ કહેવાય. (૪) જે વચન સત્ય ન હોય અને અસત્ય પણ ન હોય, તે અસત્ય-અમૃષાવચનયોગ કહેવાય છે.
દા.ત. હે દેવદત્ત ! તું ઘટ લાવ. ઇત્યાદિ જે વ્યવહારિક ભાષા છે. તે અસત્ય-અમૃષાવચનયોગ કહેવાય છે.
(૩) શારીરિક પ્રવૃત્તિને કાયયોગ કહે છે તે-૭ પ્રકારે છે. (૧) દરેક જીવને વિગ્રહગતિમાં અને ઉત્પત્તિના પ્રથમસમયે ઔદારિક કે વૈક્રિય શરીર હોતું નથી પણ કાર્યણશરીર હોય છે. તેથી તે વખતે જીવ કાર્યણશરીરથી પ્રવૃત્તિ કરતો હોવાથી એક જ કાર્મણકાયયોગ હોય છે.
(૨) ઉત્પત્તિના પ્રથમસમયે તિર્યંચ-મનુષ્યો કાર્યણકાયયોગથી જે શુક્ર-શોણિતાદિ ઔદારિકપુદ્ગલોનો આહાર કરે છે, તે પુદ્ગલો તે
(४) कार्मण काययोगोऽपान्तरालगतावुत्पत्तिप्रथमसमये च ।
[ચોથા કર્મગ્રન્થમાં ગાથા નં. ૪ની સ્વોપશ ટીકા] कार्मणमन्तरालगतौ, औदारिकं पर्याप्तावस्थायाम्, तन्मिश्रं त्वपर्याप्तानाम् । ચૂર્ણિકારભગવંતનાં મતે વિગ્રહગતિમાં કાર્યણકાયયોગ હોય છે. ઉત્પત્તિના પ્રથમસમયે મિશ્રયોગ હોય છે. [ચોથા કર્મગ્રન્થમાં ગાથા નં. ૨૭ની ચૂર્ણિ].
૩૫
