________________
કેવળજ્ઞાન ન હોવાથી (૫) કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને (૬) કેવલદર્શનોપયોગ ન હોય.
ગ્રન્થકાર ભગવંતનું એવું માનવું છે કે, મિશ્રદૃષ્ટિ જીવોને સમ્યક્ત્વ ન હોવાથી શુદ્ધજ્ઞાન હોતું નથી અને મિથ્યાત્વ ન હોવાથી શુદ્ધ-અજ્ઞાન હોતું નથી પણ શુદ્ધાશુદ્ધજ્ઞાન=મિશ્રશાન હોય છે. તે મિશ્રજ્ઞાનને અજ્ઞાન જ માનવું જોઇએ. કારણકે શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, “સમ્યક્ત્વ વિનાના જીવોનું જે જ્ઞાન છે. તે અજ્ઞાન જ છે.” તેથી મિશ્રર્દષ્ટિજીવોને ત્રણ-અજ્ઞાન હોય છે. તેમજ ચક્ષુ-અચક્ષુદર્શન હોય છે અને “સિદ્ધાંતકાર ભગવંતના મતે અવધિદર્શન પણ હોય છે. તેથી મિશ્રસમ્યક્ત્વમાર્ગણામાં (૧) મતિ-અજ્ઞાનોપયોગ (૨) શ્રુતઅજ્ઞાનોપયોગ (૩) વિભંગજ્ઞાનોપયોગ (૪) ચક્ષુદર્શનોપયોગ (૫) અચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૬) અવધિદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના છ ઉપયોગ ન હોય. કારણકે સમ્યક્ત્વ ન હોવાથી ત્રણ જ્ઞાનોપયોગ ન હોય અને સર્વવિરતિ ન હોવાથી મન:પર્યવજ્ઞાનોપયોગ ન હોય તથા કેવળજ્ઞાન ન હોવાથી કેવળજ્ઞાનોપયોગ અને કેવળદર્શનોપયોગ ન હોય.
અનાહા૨કાદિમાર્ગણામાં ઉપયોગ :
मणनाण चक्खुवज्जा अणहारे तिन्नि दंस चउनाणा । चउनाणसंजमोवसमवेयगे ओहिदंसे य ॥३४॥ मनोज्ञानचक्षुर्वर्जा अनाहारे त्रीणिदर्शनानि चत्वारि ज्ञानानि । चतुर्ज्ञानसंयमोपशमवेदकेऽवधिदर्शने च ॥३४॥
:
ગાથાર્થ ઃ- અણાહારીમાર્ગણામાં મનઃપર્યવજ્ઞાન અને ચક્ષુદર્શન વિના દસ ઉપયોગ હોય છે. ચાર જ્ઞાન, ચારસંયમ, ઉપશમસમ્યક્ત્વ,
૧૪૧
