________________
કેવલજ્ઞાનાદિમાર્ગણામાં ઉપયોગ - केवलदुगे नियदुर्ग, नव तिअनाण विणु खइयअहखाये । दंसणनाणतिगं देसि मीसि अन्नाणमीसं तं ॥३३॥ केवलद्विके निजद्विकं नव त्र्यज्ञान विना क्षायिकयथाख्याते । दर्शनज्ञानत्रिकं देशे मिश्रेऽज्ञानमिश्रं तत् ॥३३॥
ગાથાર્થ - કેવલદ્ધિકમાર્ગણામાં કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને કેવલદર્શનોપયોગ હોય છે. ક્ષાયિકસમ્યકત્વ અને યથાખ્યાતચારિત્રમાર્ગણામાં ત્રણઅજ્ઞાન વિના નવ ઉપયોગ હોય છે. દેશવિરતિમાર્ગણામાં ત્રણજ્ઞાન અને ત્રણદર્શન. કુલ છ ઉપયોગ હોય છે. એ જ છ ઉપયોગ મિશ્રસમ્યકત્વમાં હોય છે પણ ત્યાં જ્ઞાન એ અજ્ઞાનથી મિશ્રિત હોય છે.
વિવેચન - કેવલજ્ઞાનમાર્ગણામાં અને કેવલદર્શનમાર્ગણામાં (૧) કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને (૨) કેવલદર્શનોપયોગ જ હોય છે. બાકીના ઉપયોગ ન હોય. કારણકે કોઈ પણ જીવને સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થવાથી ક્ષાયોપથમિકભાવનાં મત્યાદિ-જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. ત્યારે મત્યાદિઅજ્ઞાનનો નાશ થાય છે અને ક્ષાયિકભાવનું કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન પ્રગટ થાય છે. ત્યારે ક્ષાયોપથમિકભાવના મત્યાદિ-૪ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શનનો નાશ થાય છે. તેથી મતિ-અજ્ઞાનાદિ-૧૦ ઉપયોગ ન હોય.
છઘસ્થક્ષાયિકસમ્યગૃષ્ટિને મત્યાદિ-૪ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શન હોય છે અને ક્ષાયિકસમ્મીને ઘાતકર્મનો ક્ષય કર્યા પછી કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન હોય છે. તેથી ક્ષાયિકસમ્યકત્વમાર્ગણામાં
હું ૧૩૯
