________________
મોટા આક્રમણરૂપ છે. હાલમાં હાથ ધરાયેલ વિશ્વની સાત નવી અજાયબીઓમાં સ્થાન આપવાની હિલચાલ, પર્યાવરણના બહાના હેઠળ જળાશયો આદિ ઊભા કરી મચ્છીમારીના હિંસક ઉદ્યોગને વેગ આપવો, વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે એરોડ્રામ, રેસ્ટોરન્ટ, રોપવેની સુવિધાઓ પૂરી પાડી અઢળક નાણા રળવાનો અને પવિત્ર એવા તીર્થસ્થળને પર્યટન સ્થળ, ટ્રેકીંગ સ્થળ બનાવવાનો મિલન હેતુ વિદેશીયોનો જણાય છે. શત્રુંજય પર્વત પર સરકારનો માલિકી અધિકા૨ છે અને આ. ક. પેઢી માત્ર (ત્યાં રહેલા) જિનમંદિરોનો વહીવટ જ કરી શકે તેવો સરકારનો દાવો છે.
આ યોજનાના ભાગરૂપ જૈનોના અતિ પવિત્ર, હૃદયપ્રાણસમા, ધબકતી નાડસમા, આધ્યાત્મિક વિકાસમાં આંત્યાતિક સહાયક એવા મહાતીર્થ શત્રુંજયનો પ્રભાવ ક્ષીણ કરાવી, તેની મહત્તા મહાતીર્થ તરીકે ન રહેવા દેવાનાં ગૂઢ ચક્રો ગતિમાન થઈ ચૂકેલાં છે. તેના બદલામાં ઘણી બાહ્ય ભૌતિક સગવડો અનુકૂળતાઓ મળતી રહે છે અને મળતી રહેશે તેમાં લેશ માત્ર શંકા નથી, પરંતુ મહાતીર્થનું તીર્થપણું ક્ષીણ કરાતું જવાનું છે.
બ્રિટિશોએ ઘડી રાખેલી ઘણી યોજનાઓ હજુ એમને એમ પડી છે. ક્રમેક્રમે પરિસ્થિતિ જોઈને અમલમાં આવતી જાય છે. કોઈપણ પ્રકારના દેખીતા રાજદ્વારી સ્વાર્થ વિના અમેરિકા પણ ભારતના હવે પછીના કાર્યોક્રમોમાં ઘણો રસ ધરાવે છે, છતાં તેઓ કશી ઉતાવળ કરતા નથી, એ તેઓની ખૂબી છે. દુરાગ્રહ કે જડતાથી કામ ન લેવાય અને પૂર્વાપરનો વિચાર કરીને બુદ્ધિપૂર્વક કામ લેવાય તો જરા પણ સંઘર્ષ વિના ભારતમાં ધાર્યા કામ થઈ શકે તેમ હોય છે. ધર્મને જરાક ઠોક૨ લાગી કે ભારતીયોનાં મન ક્ષુબ્ધ થવાના જ. તેને સંભાળીને ચાલીએ તો કોઈ નામ લે તેમ નથી. આ રીતે કુનેહપૂર્વક કુશળતાથી તેઓ આપણા દેશ, ધર્મ, સંઘમાં પોતાના પગ પ્રસરાવી રહ્યા છે.
ધર્મ ભાવનાઓની આંતરિક દ્દઢતા પહેલાંના લોકોની તુલનામાં હવેની પ્રજામાં અપેક્ષાએ ઢીલી થઈ રહી છે. આજની બાહ્ય પ્રવૃત્તિઓ તરફનું વલણ તેનું પ્રમાણ છે. પ્રત્યેક ધર્મના ત્યાગી અને જવાબદા૨ ધર્મગુરુ અને મુખ્ય આગેવાનો પણ બાહ્ય આડંબરથી પ્રભાવિત થઈ તે તે પ્રકારના વાતાવરણ તરફ ઢળી રહ્યા છે. જેનાથી ધર્મસ્થાનોં ૫૨ એક યા બીજા રૂપથી સરકારી અંકુશની સ્થાપના બહુ જ સરળ થઈ પડે છે.