________________
લગ્નચર્ચા
૫
જે પ્રકારની સ્વતંત્રતાની માંગ આજે કરવામાં આવે છે, તે સ્વતંત્રતા સ્ત્રીઓને ઉપયોગી છે કે કેમ, તે એક વિચારણય પ્રશ્ન છે.
થોડા જ વખત પર “મન” નામના હિન્દી દૈનિકમાં નારીજીવનના પ્રશ્નની ગંભીર સમાલોચના કરતી એક લેખમાળા એક વિદુષી બહેન તરફથી પ્રસિદ્ધ થઈ હતી કે જે બહેન પિતે સમાજજીવનનાં અભ્યાસી અને અનુભવી તરીકે સુપ્રસિદ્ધ છે. તેમણે સન્નારીઓના પ્રતિનિધિ બનીને આજની સ્વતંત્રતા પર શિષ્ટ સ્ત્રીઓને કેવો અભિપ્રાય છે અને તે કેવી સ્વતંત્રતા ચાહે છે, તેનો આબેદૃબ ખ્યાલ નીચેનાં વાક્યોથી આપ્યો હતઃ “આજની સ્વતંત્રતા ઉપરથી તે અમૃત જેવી મધુર અને દૂધ જેવી ઉજ્જવલ દેખાય છે, પરંતુ તેની ઊંડાણમાં તો છલોછલ વિષ ભર્યા છે. તેમાં નારીજીવનને વિકાસ નથી, પણ હાસ છે. જે સ્વતંત્રતામાં જીવનને વિકાસ નથી, તે જીવન સ્વતંત્ર કહેવડાવવાને લેશમાત્ર લાયક ન હોઈ શકે. અમને આજે સ્વતંત્રતા અવશ્ય જોઈએ છે પરંતુ તે સભ્યતાભરી સ્વતંત્રતા, નહિ કે સ્વચ્છંદતા.” આમ કહી આજના નારીજીવનની પરતંત્રતાનાં મૂળ કારણો પામરતા, બેટી લજજા અને વિકાસની નબળી વૃત્તિને દર્શાવી, આ નિર્બળતાઓને પરિવાર જ્યારે સન્નારીઓ પોતે જ કરી શકશે ત્યારે જ સ્વાભાવિક અને સાચી સ્વતંત્રતા તેઓ પ્રાપ્ત કરી શકશે, એમ દિશાસૂચન કર્યું હતું.
નારીજીવન માટે ઉપર્યુક્ત ચિકિત્સા સમુચિત અને વાસ્તવિક છે એમ આપણને લાગ્યા વિના રહેશે નહિ. પ્રાચીન કાળમાં નિડરતા અને સંયમ જેવા સદ્દગુણેથી નારીજીવન સુખી અને ઉન્નત હતું. પુરુષોની જેમ સ્ત્રીઓ પણ સુશિક્ષિત હતી, અને તેથી જ ગૃહસ્થાશ્રમને લગતા પ્રત્યેક કાર્યમાં ઉપયોગી થઈ અર્ધાગનાના વિશેષણને ચરિતાર્થ કરી શકતી હતી. જ્યારે યુદ્ધ કાર્યમાં આવશ્યક્તા પડતી ત્યારે તે કેસરિયાં પહેરી રણે ચડતી, ગૃહજીવનના વહેવાર ચલાવવામાં તે નિપુણ હતી. પ્રસંગ પડે જ્ઞાનચર્ચામાં પણ તે રસ લઈ શકતી.