________________
૨૮
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ
છૂટાછેડાનું મૂળ
આજના દુખી ગૃહસ્થાશ્રમ પર વકીલેની બેદરકારી સિવાય એક બીજું પણ પ્રબળ કરણ છે કે જે છૂટાછેડાના ઉપસ્થિત થયેલા પ્રશ્નોનું મૂળ છે. તે છે દામ્પત્યપ્રેમનો અભાવ.
શુદ્ધ દામ્પત્યપ્રેમને આજે વિકાસની વાસનાના શેતાને ચૂંથી ખાધ છે. વિકાસની અતિમાત્રાઓથી વિકારને પુષ્ટિ મળી છે અને મળે જાય છે. વળી બ્રહ્મચર્ય અને સંયમની ઉપયોગિતા માત્ર ધાર્મિક દૃષ્ટિએ નહિ પરંતુ સામાજિક દૃષ્ટિએ પણ આજે ઊભી થવા પામી છે. વળી આ બન્ને સિદ્ધાંતને પ્રચાર જેવી રીતે ગૃહસ્થાશ્રમના લગ્નવિષયક અંગને વ્યવસ્થિત રાખવા સારુ જેટલો ઉપયોગી છે તેટલો જ રાષ્ટ્રની વ્યાપી રહેલી બેકારીના નિવારણ માટે પણ આવશ્યક છે તેમ ઊંડાણથી વિચારતાં જણાઈ આવે છે. હવે તો આપણી સરકારે એવા કાયદા કર્યા છે કે જેથી સમાજ જે તેને સાચા અર્થમાં અપનાવી લે તે એવા પ્રસંગો કવચિત જ બનશે. સંતતિનિયમનને સિદ્ધાંત
લગ્નવિષયક ચર્ચામાં આગળ વધતાં એક બીજે પણ સ્વાભાવિક પ્રશ્ન થાય છે કે લગ્નજીવનમાં સંતતિનું સ્થાન છે કે કેમ? કારણ કે શાસ્ત્રકારોએ તો “પ્રનાટિ અધિનામાઉત્તમ પ્રજોત્પત્તિ અર્થે લગ્નવ્યવસ્થા નિર્માણ કરી છે. તે સંતતિનિયમનને સિદ્ધાંત શાથી અસ્તિત્વમાં આવ્યું તે જાણવું જોઈએ.
કેટલાક એમ માને છે કે પ્રજા વધવાથી રાષ્ટ્રીય બેકારીમાં વધારે થાય છે, માટે સંતતિનિયમન સમાજને આવશ્યક છે. આ સિદ્ધાંતમાં પણ પ્રાયઃ વિદેશનો જ ચેપ છે. ભારતની બેકારી * આજે ભારતની બેકારીને પ્રશ્ન ઉકેલવા માટે કેટલાક જવાબદાર વિચારકે પણ તે તરફ આકર્ષાયા છે ખરા. પરંતુ આ સિદ્ધાંત એટલે ઉપલક દૃષ્ટિએ સરળ અને સુંદર લાગે છે તેટલું જ પરિણામે સમાજજીવનનો નાશક છે. વળી રાષ્ટ્રીય બેકારી દૂર કરવાની દૃષ્ટિએ
