________________
રાજરત્નો
“ગરીબ પરવર હમ લોગ બાળપનસે હી ઝવેરાત કા ધંધા કરતે હૈ, લેકિન યહ જવાહિર હમારી અક્કલ સે બડા હૈ.”
બાદશાહ નારાજ થયો. એણે હીરો હાથમાં લીધે. ઝવેરીઓને સંબોધીને કહ્યું કે “ અછા આપ લોગ ફીર તજવીજ કીજીએ. - આપકી હુન્નરમંદી જરૂર કુછ રાસ્તા નીકાલેગી.” પાદશાહે ફરી હીરે પન્નાલાલજીના હાથમાં મૂક્યો.
ઝવેરીઓ ફરી પોતાની તર્કશકિત ચલાવવા માંડયાં, પરંતુ કઈ રીતે એકમત થયા નહિ. સૌ અનુમાનથી જુદા જુદા ભાવો બતાવવા માંડ્યાં. પરંતુ શાસ્ત્રિય પરીક્ષામાં અનુભવીઓ પાસે અનુમાને શું કામ આવે ? ગોલકોંડાની ખાણમાંથી આવો હીરો અગાઉ ક્યારે પણ નીકળ્યો નહોતો. એઓ વિમાસણમાં પડયા. કેઈ નિશ્ચય ઉપર આવવાનું બન્યું નહિ..
એટલામાં એક યુવાન ઝવેરી આગળ નીકળી આવ્યો. એ દમામદાર દેખાવને, ગૌર ચહેરાને, તેજસ્વી મુખમુદ્રાવાળો યુવાન હતું. પન્નાલાલજી એને ઓળખતા હતા. એની સાથે લાખોની લેવડદેવડ થતી હતી. પાદશાહને કુરનસ બજાવીને એ આગળ આવ્યો.
પન્નાલાલજી, મેં યહ હીરાકું દેખું?”
પાદશાહના મેં સામું જોઈ પન્નાલાલે કહ્યું: “હમારી નજદિક મેં આકર ખુશીસે હીરાકું દેખ સકતે હે.” - શાંતિદાસે તરત જ કાંટલા કાઢી એને જે. એના પાણીને સૂર્યનો તડકા અને છાયામાં જોયું. કોઈ એબ કે ખોડખાપણું. નથી એ પણ તપાસી જોયું. ઉપર કાચ માંડી એનું નિરીક્ષણ કર્યું.. એના પાસા તપાસી જોયા. એની પહેળાઈ ઊંચાઈ માપી લીધી.
