________________
૧૧૮
ખાનદાનીનાં
જેવી સુંદર સ્ત્રીઓ, મધુર ખાનપાન ને મુલાયમ બીછાનાંઓની કલ્પ નાએ આવતી ને પિતાની સામે સ્વર્ગ ખડું થઈ ગયું હોય તેમ જોતા.
ત્રણ ચાર વરસ અફીણ પીનાર ચીનને પછી અફીણ જળની જેમ એંટી જતું અને વારંવાર તલપ થઈ આવતી. જે સમયસર અફીણ પીવા ન મળે તો તેને પગ ઘસવા પડતા હતા. બે ત્રણ વરસે અફીણનો સડે એના શરીરમાં દાખલ થઈ જતો હતો. તે અફીણને ગુલામ બની જતો. એના શરીર અને મનમાં મૂઢતા, જડતા અને ક્ષીણતા પ્રવેશ કરતાં હતાં. થોડાં વરસમાં એ હાડપીંજર જેવો બની જતો હતો. એનું જીવન પરવશ બનતું. કંઈ કામ એનાથી થઇ શકતું નહિ. એ પીડાઈપીડાઈને મરી જાતે હતે. અને એને અકાળે મરવું પડતું હતું. એનું મનુષ્યત્વ અને સત્ત્વ હરાઈ જતાં હતાં.
ચીનના લોકે સુસંસ્કૃત છે. એમણે પાંચ હજાર વરસોને જૂને ઈતિહાસ સાચવી રાખે છે. એના ભૂતકાળના બાદશાહે ભારે તેજસ્વી અને પ્રજાકલ્યાણકર્તા થઈ ગયા છે. હુન્નર, ઉદ્યોગ, કળા, સાહિત્ય, સંગીત, કારીગરીમાં ચીનાઓએ ખૂબ ઉન્નતિ મેળવી હતી. એ પ્રજા સતિષી અને સુખી હતી. એનું સામ્રાજ્ય અતિ મહાન હતું. બ્રહ્મદેશ,ટીબેટ, ઇન્ડોચાઈના, મેંગોલીઆ, કેરીઆ, મંચુરીઆ, ચીની તુર્કસ્થાન દરેક દેશોમાં ચીનની આણ ફરતી હતી. ચીનાઓએ જ પ્રથમ છાપખાનાનાં બીબાં અને મુદ્રણકળા શોધી હતી. ચીનાઓએ જ દારૂગોળે શોધ્યો હતે. ચીનાઓએ જ દાંતનું કોતરકામ, ચીનીના વાસણો બનાવવાનું કામ, એવી એવી શોધ પહેલવહેલી કરી છે.
જ્યારે યુરોપ એકદમ પછાત હતા ત્યારે ચીન ખૂબ આગળ વધેલ-સુધરેલે દેશ હતે.
ચીનને અફીણની બદીમાં સપડાયેલું જેઈ ચીનના શહેનશાહને
